Μυστική Ελλάδα
24/11/2008
Αποκλειστική συνέντευξη στο Μάριο Δαμουλάνο
Ο Δημήτρης Τσινικόπουλος είναι ένας πολύ δραστήριος συγγραφέας ο οποίος έχει δώσει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο το οποίο περιλαμβάνει λογοτεχνία, μελέτες, δοκίμια και ποίηση με μεγάλη ευρύτητα θεμάτων. Δικηγόρος στο επάγγελμα, δεν περιορίζεται αποκλειστικά στα μελέτα των νομικών θεμάτων αλλά μελετά πληθώρα άλλων θεμάτων επίκεντρο των οποίων αποτελεί ο Άνθρωπος και τα προβλήματα που τον ταλανίζουν. Βαθιά θρησκευόμενος, αντλεί απαντήσεις και γνώση από τις διδαχές του Χριστιανισμού χωρίς όμως να περιορίζεται εκεί. Τίτλοι βιβλίων του που έχουν εκδοθεί (μεταξύ άλλων) είναι Εικονοκλάστες και λεξιμάχοι, Ιησούς, ο ποιητής των ποιητών, Κλητοί και εκλεκτοί ενώ συνεργάζεται ενεργά με πληθώρα περιοδικών. Με αφορμή την πιο πρόσφατη έκδοσή του Ανάμεσα σε 2 αιώνες θέσαμε στον κο Τσινικόπουλο ορισμένες ερωτήσεις. Σας παραθέτουμε τις απαντήσεις ακριβώς όπως δόθηκαν από τον ίδιο...
Κύριε Τσινικόπουλε, από το 1982 έχετε μια συνεχή παρουσία στα γράμματα με εκδόσεις δοκιμίων, ιστορικών μελετών, ποιητικών συλλογών κ.α. Τι είναι αυτό που σας κάνει να έχετε τόσο ευρεία συγγραφική δημιουργικότητα;
Από μικρός είχα μια τάση για έρευνα πολλών θεμάτων. Με απασχολούσαν φιλοσοφικά και μεταφυσικά διερωτήματα. Όσο καιρό σπούδαζα εδώ και στο εξωτερικό, συγκέντρωνα υλικό και κρατούσα σημειώσεις για πολλά θέματα. Αργότερα, άρχισα να το ταξινομώ και έφθασα να έχω μια πλούσια βιβλιοθήκη. Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι έχω να πω αρκετά πράγματα στους ανθρώπους που δεν έχουν μεράκι να μπουν στις μεγάλες βιβλιοθήκες και να αφιερώσουν χρόνο για στοχασμό. Έτσι, σιγά-σιγά, άρχισα να γράφω και να δημοσιεύω άρθρα σε θέματα που βασικά πρώτα απασχολούσαν εμένα. Από μικρός επίσης ασχολούμαι με τη ζωγραφική και γενικά με την τέχνη. Η ευαισθησία μου μ’ έστρεψε και προς την ποίηση αλλά και στη φωτογραφία. Εκφράζομαι με πολλούς τρόπους ανάλογα με τις αφορμές, τα ερεθίσματα που λαμβάνω, και την επικαιρότητα. Με ποίηση, δοκίμια, διηγήματα, μελέτες, κριτικές. Τώρα έφθασα να συνεργάζομαι περίπου με 10 περιοδικά.
Το πιο πρόσφατο βιβλίο σας «Ανάμεσα σε 2 αιώνες» ασχολείται με ζητήματα του σύγχρονου Ανθρώπου. Πως συλλέξατε το υλικό του και με ποιο σκεπτικό ξεκινήσατε τη συγγραφή του;
Το υλικό για το πρόσφατο βιβλίο μου συγκεντρώθηκε επί σειρά ετών, με σημειώσεις, σκέψεις, και στοχασμούς πάνω στα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Τα περισσότερα δημοσιεύτηκαν σε διάφορα περιοδικά λόγου και τέχνης. Πολλά από αυτά τα συγκέντρωσα στον παρόντα τόμο, ενώ άλλα, τα άφησα για μια επόμενη συλλογή. Είναι δοκίμια, δηλ. προσπάθειες προσέγγισης ενός θέματος, από τη δική μου σκοπιά, χωρίς να δίνω οριστική λύση. Προσπαθώ να ευαισθητοποιήσω τον αναγνώστη και να ακονίσω τις κεραίες του για να σκεφθεί για δικό του λογαριασμό, και όχι χειραγωγούμενος από άλλους.
Σε ποιους ανθρώπους απευθύνεται κυρίως;
Η συλλογή αυτή των δοκιμίων μου απευθύνεται στο μέσο αναγνώστη. Όχι σε ειδικούς ή σε φιλόσοφους. Προσπαθώ να αγκαλιάσω τις πλατύτερες μάζες, με έναν τρόπο απλό, άμεσο και προσιτό, με γλώσσα γλαφυρή, όχι σκοτεινή ή ερμητική. Γι’ αυτό προτιμώ τη δοκιμιακή γραφή που είναι και αναγνωρίζεται ως λογοτεχνικό είδος αφού φέρει την προσωπική σφραγίδα σκέψης και γραφής του συγγραφέως, με το δικό του προσωπικό ύφος και στυλ. Δεν έχει στόχο να προσκομίσει τόσο πολύ γνώση, όσο να προβληματίσει και να οδηγήσει σε νέα αλυσίδα σκέψεων θέτοντας νέα ερωτήματα. Αυτό είναι κάτι βέβαια, που δεν τελειώνει ποτέ, όπως σημειώνω στο δοκίμιό μου με τίτλο η δυναμική της ερώτησης.
Δώστε αν θέλετε μια σύντομη περιγραφή του περιεχομένου του βιβλίου σας.
Όπως προανέφερα, πρόκειται για μια συλλογή 36 δοκιμίων που γράφτηκαν σε μεγάλο διάστημα και είναι ταξινομημένα σε 3 ενότητες. Στην πρώτη, εξετάζονται θέματα άκρως επίκαιρα, γραμμένα εξ’ αφορμής των καταστάσεων και προβλημάτων που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα από το τέλος του 20ού με αρχές του 21ου αι., όπως Homo teleopticus, Η εποχή των μονολόγων, Το άγχος της υπερπληροφόρησης, Ένας κόσμος μινιμαλιστικός, Η άνοδος του ανορθολογισμού, Τρομοκρατία και ιερός πόλεμος, παγκοσμιοποίηση και ελληνοποίηση και άλλα.
Στην 2η ενότητα εξετάζονται θέματα που σχετίζονται με τα δύο φύλα, το πώς έχουν μεταβληθεί οι κοινωνικές αντιλήψεις μέσα στην τελευταία 20ετία πάνω στα θέματα της σεξουαλικής συμπεριφοράς και ηθικής, και ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της αλλαγής. Θα πω γι’ αυτήν την ενότητα περισσότερα παρακάτω. Στην 3η ενότητα εξετάζονται θέματα υπαρξιακά ή κοινωνικά, αλλά ιδωμένα από ένα υπαρξιακό πρίσμα. Θέματα όπως η φοβοφοβία, η δύναμη της θετικής σκέψης, η ευεργεσία της αυταπάτης, Πλουτοκράτορες και πνευματάνθρωποι και άλλα. Επειδή προέχει ο προβληματισμός γύρω από τα κοινωνικά και ηθικά θέματα κυρίως, και επειδή η αντιμετώπισή τους στα τελευταία χρόνια υπέστη μια ραγδαία μεταβολή, συστέγασα όλα τα δοκίμια αυτά υπό τον τίτλο «Ανάμεσα σε 2 αιώνες», για να δείξω ότι ο σύγχρονος άνθρωπος συνεχώς μεταμορφώνεται ατυχώς προς τα χείρρω, εφόσον δεν προσπαθεί να μεταμορφωθεί από τα έσω προς τα βελτίω, με βάση την αυτογνωσία, τον αυτοέλεγχο, τη χρήση του μέτρου και της λογικής και εφόσον απεμπολεί αιώνιες ανθρωπιστικές αρχές και αξίες (αγάπη, αλτρουισμός, αλληλοσεβασμός κ.ά.). Γι’ αυτό και το αιτούμενο είναι η μεταμόρφωση του ανθρώπου, από υπάνθρωπο που μεταβάλλεται βαθμιαίως, σε ανθρωπινότερο άνθρωπο, αν θεωρηθεί δόκιμη η έκφραση.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου σας ασχολείστε με τα κατ’ εξοχήν προβλήματα αυτού που αποκαλούμε «σύγχρονος άνθρωπος». Πιστεύετε ότι υπάρχουν απαντήσεις στα προβλήματα αυτά; Αν ναι ποιες θυσίες πρέπει να γίνουν για να επιτευχθούν οι απαντήσεις αυτές;
Όπως εξηγώ στον πρόλογο του βιβλίου, θέτω ερωτήσεις, καταθέτω τις σκέψεις μου και τους όποιους προβληματισμούς μου, γύρω από ένα θέμα και κλείνω πάλι με ανοιχτά δεδομένα και νέες ερωτήσεις. Στα μεγάλα ερωτήματα υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις κι εγώ μερικές φορές δείχνω τις προτιμήσεις μου ή τις πιθανές λύσεις. Σε άλλες τις αφήνω να διαφανούν. Για να δοθούν λύσεις στα μεγάλα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, νομίζω, ότι θα πρέπει το εγώ να υποταχθεί στο εμείς, να παύσει να πρυτανεύει ο εγωισμός και η φιλοχρηματία και όπως εξηγώ σ’ ένα δοκίμιο μου πρέπει να περάσουμε από τον ατομοκεντρισμό στην οικουμενικότητα, όσο ουτοπικό κι αν φαίνεται κι αν ακούγεται αυτό. Οι άλλες υποδεικνυόμενες λύσεις που αναφέρονται στις κοινωνικές δομές και τις αλλαγές από τα διάφορα κοινωνικοπολιτικά συστήματα που εκούσια αγνοούν τον άνθρωπο ως πρόσωπο, προσφέρουν απλά επιχρίσματα στο κοινωνικό οικοδόμημα. Η αλλαγή πρέπει να γίνει επί ατομικής βάσεως από μέσα προς τα έξω. Όχι να επιβάλλεται ή έστω να υποδεικνύεται από έξω προς τα μέσα, με αλλαγή των όρων ζωής.
Δυτική και άπω-Ανατολική κουλτούρα. Ποια πιστεύετε ότι απαντά πιο ουσιαστικά στα καίρια ερωτήματα που θέτετε;
Για το ερώτημα αυτό έχω γράψει ένα δοκίμιο με τίτλο Νέα εποχή και δυτική κουλτούρα και παλιότερα είχα ασχοληθεί με ένα άλλο δοκίμιό μου που υπάρχει στο βιβλίο μου «Εικονοκλάστες και λεξιμάχοι», με τίτλο Πίστη και Μάρκετινγκ.
Θα έλεγα ότι η κάθε κουλτούρα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και ότι η Ανατολίτικη κουλτούρα διαθέτει περισσότερο διαίσθηση και μυστικισμό (που είναι χρήσιμα για την τέχνη) ενώ η δυτική κουλτούρα περισσότερο ορθολογισμό που είναι απαραίτητος για την επιστήμη και την τεχνολογία. Αυτό εξηγεί και το γιατί ο δυτικός άνθρωπος έχει αναπτυχθεί τόσο πολύ σ’ αυτούς τους τομείς. Όλες οι μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις έγιναν από ανθρώπους της Δύσης και μάλιστα απ’ αυτούς που ήταν εμποτισμένοι με τις αντιλήψεις αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και τις αρχές της βιβλικής θρησκείας. Είναι ενδιαφέρον να εκτιμηθεί ότι στο πρόσφατο βιβλίο του ο Φιλίπ Νεμό με τίτλο «Δύση» συγκαταριθμεί μεταξύ των παραγόντων που διαμόρφωσαν τη Δύση την βιβλική ηθική και εσχατολογία και την ιουδαιοχριστιανική ηθική της αγάπης και της συμπόνιας που μ’ ένα πνεύμα εξέγερσης ενάντια στην ιδέα της φυσιολογικότητας του κακού έδωσε το πρώτο έναυσμα στη δυναμική της ιστορικής περιόδου.
Πιστεύετε ότι η Ελλάδα έχει θέση στον σύγχρονο κόσμο σαν οδηγός ή αν θέλετε σαν διαμορφωτής του παγκόσμιου ιδεολογικού γίγνεσθαι; Αν ναι με ποιο τρόπο;
Νομίζω ότι δυστυχώς η σύγχρονη Ελλάδα, δεν μπορεί να διεκδικήσει θέση στον σύγχρονο κόσμο σαν οδηγός ή διαμορφωτής του παγκόσμιου ιδεολογικού γίγνεσθαι. Είναι ουραγός μάλλον παρά προπομπός. Γι’ αυτό και πολλοί σύγχρονοι σωβινιστές και αρχαιολάτρες στρέφονται στην αρχαία Ελλάδα (και κάποιοι αποκλειστικά στο Βυζάντιο) για να από εκεί το απαιτούμενο κλέος και ύψος... Παρ’ όλα αυτά, δε θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις και παραδείγματα στο χώρο της επιστήμης (Καραθεοδωρή, Νανόπουλος, Καφάτος, Τριχόπουλος κ.α.) και ιδιαίτερα στην τέχνη και μάλιστα στη λογοτεχνία (Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος, Καβάφης, Λειβαδίτης, Καραγάτσης, Καζαντζάκης και άλλοι). Ας μη ξεχνάμε όμως, ότι είμαστε μια μικρή χώρα με πολλά προβλήματα και με ανθρώπους που διαβάζουν λίγο και σκέπτονται πάνω στα μεγάλα θέματα πιο λίγο. Ατυχώς η υποβαθμισμένη τηλεόραση έχει επισκιάσει τα πάντα.
Πιστεύετε ότι η πολιτιστική κληρονομιά που μας άφησαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι, πολιτικοί και ιστορικοί είναι επίκαιρη αναφορικά πάντα σε σχέση με τα προβλήματα που παραθέτετε στο βιβλίο σας; Αν ναι με ποιον τρόπο;
Η πολιτιστική κληρονομιά που μας άφησαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι και ιστορικοί, είναι κολοσσιαία. Ο Πωλ Βαλερύ είχε πει, ότι ο σύγχρονος Ευρωπαϊκός Πολιτισμός στηρίζεται σ’ έναν τρίποδα. Στην αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, στο Ρωμαϊκό δίκαιο, και στην Ιουδαιοχριστιανική πίστη. Αν αναλογιστεί κανείς ότι δεν υπάρχει σύγχρονη θεωρία επιστημονική ή ακόμα και πολιτική που να μην μπορεί ν’ ανιχνευθεί στους αρχαίους Έλληνες σοφούς-στοχαστές, τότε έχουμε ήδη την απάντηση.
Η γόνιμη σκέψη των αρχαίων σοφών, μας είναι χρήσιμη και για τα σύγχρονα προβλήματα, γιατί η ανθρώπινη φύση λίγο έχει αλλάξει από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τίποτα δεν υπάρχει που να μην έχει ήδη ειπωθεί, έλεγε ο Τερέντιος. Αν ζούσε σήμερα τι θα ’λεγε άραγε;
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου σας είναι αφιερωμένο σχεδόν αποκλειστικά στο γυναικείο φύλο, τον έρωτα και την αγάπη. Γιατί πήρατε την απόφαση να αφιερώσετε τόσο μεγάλο μέρος της δουλειάς σας σε αυτή την οικογένεια θεμάτων;
Πράγματι, το δεύτερο μέρος του βιβλίου μου έχει ως άξονα τις σχέσεις των δύο φύλων, τον έρωτα αλλά και το γυναικείο φύλο αποκλειστικά. Τα δοκίμια Αποκρυπτογραφώντας το μυστήριο της θηλυκότητας και η Γοητεία του γυναικείου χαμόγελου, είναι ίσως κάπως διαχρονικά αλλά εξετάζονται υπό το πρίσμα του σύγχρονου παρατηρητή. Εξ’ άλλου, άλλα δοκίμια όπως η Απενοχοποίηση του σεξ σήμερα, και Ανέραστη ελευθερία ή ανελεύθερη αγάπη, τοποθετούν τα σχετικά θέματα επί τάπητος και δείχνουν και πάλι τις κοινωνικές μεταβολές που έχουν συντελεστεί στα τελευταία χρόνια σε θέματα της οικογένειας. Τα ήθη και η σεξουαλική συμπεριφορά είναι ο χώρος όπου κατά την γνώμη μου, έχει συντελεστεί ουσιώδη μεταβολή στις τελευταίες δεκαετίες. Γι’ αυτό και αφιέρωσα τα δοκίμια αυτά πάνω σ’ αυτά τα θέματα.
Στο τρίτο μέρος του βιβλίου σας ασχολείστε με τον Άνθρωπο σε πιο προσωπικό επίπεδο, δηλαδή τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει κυρίως «εσωτερικά». Πιστεύετε ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων μπορεί να δώσει αποτελέσματα και στα συλλογικά προβλήματα του Ανθρώπου;
Ανήκω στους υπαρξιακούς συγγραφείς. Έχω διαβάσει κι έχω θαυμάσει συγγραφείς, όπως Πασκάλ, Κίρκεγκωρ, Ουναμούνο, Γιάσπερς, τον Κλάιβ Λιούις, την Βέιλ κ.λπ. και ποιητές όπως την Μελισσάνθη, το Βρεττάκο και άλλους που τους έχω κατατάξει στους εκλεκτούς μου στο βιβλίο μου Οι κλητοί και εκλεκτοί. Όπως ήδη σημείωσα, πιστεύω ότι ο σύγχρονος άνθρωπος θα μπορέσει να επιλύσει ένα μέρος των προβλημάτων που τον κατατρύχουν μόνον όταν λειτουργήσει με βάση την ηθικοποίησή του, όταν προσπαθήσει να μεταμορφωθεί από Homo Consumens (καταναλωτικός), σε άνθρωπο με αρχές, ιδανικά και αξίες. Αυτά που δυστυχώς στην εποχή μας επικαλύφτηκαν με τον εύκολο πλουτισμό και τον υλικό ευδαιμονισμό. Τα αναπτύσσω αυτά στο δοκίμιό μου Η απατηλότητα του πλούτου.
Μέσα από το γενικότερο συγγραφικό σας έργο διαφαίνεται μια ιδιαίτερη εγγύτητα με τις αρχές και αξίες του Χριστιανισμού. Ποια η σημασία του στη διαμόρφωση των απόψεων και της νοοτροπίας σας;
Οι έρευνές μου στα θέματα των απαρχών του Χριστιανισμού—της Χριστιανοσύνης καλύτερα—και ιδιαίτερα της Βίβλου στην οποία εντρυφώ από μικρός, διαμόρφωσαν σε ένα μεγάλο βαθμό τις απόψεις και τις αντιλήψεις μου. Διαπίστωσα ότι οι σύγχρονοι Έλληνες έχουν βαθειά άγνοια της Βίβλου εκτός από κάποιες ιστορίες της και του επαναστατικού πνευματικού της μηνύματος. Ετοιμάζω ένα βιβλίο πάνω στο θέμα αυτό, με τίτλο Το βιβλίο που τον κόσμο άλλαξε, όπου και απαντώ και σε ορισμένες συχνές αιτιάσεις εναντίον του Χριστιανισμού που προέρχονται κυρίως από ανθρώπους που ηθελημένα δημιουργούν σύγχυση μεταξύ των εννοιών θρησκεία-Εκκλησία-κλήρος.
Πρόσφατα η επιστήμη έχει δώσει απαντήσεις σε ορισμένα ζητήματα οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με το επίσημο χριστιανικό δόγμα. Πιστεύετε ότι η θρησκεία πρέπει να ξεκινά εκεί που σταματά η επιστήμη η πρέπει να εμμένει στις παλαιότερες απόψεις της;
Κατά τη γνώμη μου η επιστήμη δεν έχει δώσει οριστικές απαντήσεις σε μεταφυσικά ζητήματα, και ούτε πρόκειται να δώσει, γιατί είναι έξω από τα όρια και τη δικαιοδοσία της. Θεωρίες έχει, όχι όμως σαφή επιστημονική γνώση.
Η επιστήμη απαντά στο πώς, όχι στο γιατί των πραγμάτων. Δεν μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα ποιοι είμαστε, από πού προερχόμαστε και που πάμε μετά θάνατον. Γι’ αυτά λέει ignoramus et ignorabimus.
Η θρησκεία, και μάλιστα η χριστιανική πίστη, δίνει απάντηση στα κολοσσιαία υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου που είναι σπουδαιότερα απ’ αυτά που μπορεί να απαντήσει η επιστήμη. Στη δίψα του σύγχρονου ανθρώπου για το Θεό, δίνει την απάντηση ότι πρέπει να αποκτήσουμε γνώση που οδηγεί στη σωτηρία. Στην ανάγκη μας για αγάπη, μάς απαντά ότι ο Θεός δίνει αγάπη και πρέπει να αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Και στο φόβο του θανάτου, δίνει την ελπίδα της μετά θάνατον ζωής δια της αναστάσεως των νεκρών. Η επιστήμη δεν έχει να απαντήσει τίποτα πάνω σε αυτά. Την επιστήμη σαφώς και χρειάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος, αλλά όπως είχε πει ο Αϊνστάιν «η επιστήμη χωρίς θρησκεία είναι χωλή και θρησκεία χωρίς επιστήμη είναι τυφλή!».
Τόσο στο σύγχρονο κόσμο όσο και στο παρελθόν βλέπουμε μια σύγχυση στις έννοιες της Πίστης και της Εκκλησίας. Ποια είναι η άποψή σας για το ζήτημα αυτό;
Πράγματι υπάρχει μια σύγχυση στις έννοιες αυτές. Πολλοί κριτικάρουν τη Χριστιανική κοσμοθεωρία συγχέοντάς την με τα έργα ανάξιων Χριστιανών κληρικών ή λαϊκών. Ατυχώς, όπως είχε πει και ο απ. Παύλος «υπάρχουν άνθρωποι που ομολογούν το Θεό, με τα έργα όμως τον αρνούνται βδελυκτοί όντες και εις παν έργον αγαθόν αδόκιμοι».
Τέτοια προβλήματα ανάξιων ιδιαίτερα κληρικών, είναι γνωστά από παλιά χρόνια αλλά και πρόσφατα, που τα έψεξαν οι Καίρης, Λασκαράτος, Ροΐδης, Κοραής και άλλοι. Ένας σώφρων άνθρωπος όμως, δε θα πρέπει ποτέ να παρασυρθεί στις κρίσεις του από κακούς και ιδιοτελείς εκπροσώπους του Χριστιανισμού. Αντίθετα θα πρέπει να δει και να μιμηθεί παραδείγματα των πρώτων Χριστιανών και αγίων ανθρώπων, που θυσίασαν τη ζωή τους για τη διάδοση των αρχών του Χριστιανισμού.
Σύνδεση κράτους-εκκλησίας. Ποια προβλήματα προκύπτουν από την σημερινή κατάσταση της «υπόγειας» σύνδεσης εκκλησιαστικών και κρατικών παραγόντων; Ποιο πιστεύετε ότι θα ήταν ένα υγιές modus operandi της εκκλησίας σήμερα;
Η σχέση κράτους και εκκλησίας είναι γνωστή από το Βυζάντιο. Είναι ο λεγόμενος Καισαροπαπισμός. Βυζαντινοί αυτοκράτορες από τον Κωνσταντίνο το Μέγα και μετά, υπέταξαν την εκκλησία στο κράτος για δικό τους όφελος και για ίδιο λογαριασμό. Αυτό ήταν ένα απ’ τα μεγάλα προβλήματα και ολισθήματα των εκπροσώπων της εκκλησίας. Όπως έγραψε ο κορυφαίος χριστιανός φιλόσοφος Νικόλαος Μπερντιάεφ: «Η ορθόδοξη Εκκλησία δεν γνώρισε την Ιερά Εξέταση... ο φανατισμός δεν την άγγιξε. Το δικό της ιστορικό λάθος ήταν η μεγάλη υποταγή της στην κρατική εξουσία. Αν οι άνθρωποι ακολουθούσαν τα παραγγέλματα του Χριστού, δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να στραφεί κανείς εναντίον της Χριστιανικής θρησκείας». Η εκκλησία πρέπει να περιοριστεί στο πνευματικό της έργο, στην υποστήριξη και στη θαλπωρή του σύγχρονου ταλαιπωρημένου ανθρώπου, και όχι να ασχολείται με τη σώρευση πλούτου με πολιτικές διαπλοκές μάλιστα, τάχα για αγαθοεργούς σκοπούς. Είμαστε μάρτυρες τέτοιων γεγονότων στις μέρες μας και δε χρειάζεται να επεκταθώ επ’ αυτού. Ο νοών νοείτω.
Πιστεύετε ότι μπορεί κάποιος να ασκείται στις αρχές του Χριστιανισμού και εκτός των εκκλησιαστικών κόλπων;
Αν με την έκφραση «εκκλησιαστικούς κόλπους» εννοείτε εκκλησιαστικές και παραεκκλησιαστικές οργανώσεις, όχι. Μέσα στη γνήσια βιωματική εκκλησία μπορεί κανείς να ασκηθεί αν ξέρει τον τρόπο, αναζητώντας τις ρίζες της Χριστιανικής πίστης και πνευματικότητας που ατυχώς έχουν επικαλυφθεί από πολλά άχρηστα κλαριά. Πάντως, οι αρχές του Χριστιανισμού είναι πανανθρώπινες (anima naturaliter Christiana έλεγε ο Τερτυλλιανός) και όπου και αν βρίσκεται κανείς, μπορεί να λατρεύει το Θεό εν πνεύματι και αληθεία.
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε την αναβίωση δωδεκαθεϊστικών εθίμων και πρακτικών όπως τα Προμήθεια, την τέλεση δωδεκαθεϊκών γάμων κλπ. Ποια είναι η άποψή σας γι αυτό;
Για τους Δωδεκαθεϊστές και την αναβίωση του Νεοπαγανισμού έχω γράψει ολόκληρο δοκίμιο που υπάρχει στο βιβλίο μου Εικονοκλάστες και Λεξιμάχοι. Πρόκειται για γραφικούς τύπους που προκαλούν την θυμηδία αφού προσπαθούν να αναβιώσουν μια λατρεία προ πολλού ξεπερασμένη. Το «λάλον ύδωρ» της αρχαίας λατρείας απέσβη... οριστικά και αμετάκλητα. Οι 12 Θεοί της αρχαίας θρησκείας (που δεν ήταν 12) δεν μπορούν να βοηθήσουν τη σύγχρονη Ελλάδα και τα προβλήματά της. Άλλωστε οι αρχαίοι Έλληνες είχαν το ρητό «συν Αθηνά και χείρα κίνει». Αν εμείς δε βοηθήσουμε τον εαυτό μας και το συνάνθρωπό μας, η αρχαιοελληνική θρησκεία δεν πρόκειται να μας βοηθήσει ποτέ και σε τίποτα.
Τελευταία αμφισβητείται από κάποιους η ύπαρξη του Χριστού σαν ιστορικό πρόσωπο. Ποια είναι η δική σας άποψη πάνω στο θέμα;
Η ύπαρξη του Χριστού στο ιστορικό πρόσωπο αμφισβητείται μόνο από 2-3 αθεϊστές τύπου Ρίτσαρντ Ντώκινς και από κάποιους νεοπαγανιστικούς κύκλους. Βεβαίως αυτοί έχουν συμφέρον να μην υπήρξε Χριστός. Στο βιβλίο μου Ιησούς ο ποιητής των ποιητών αλλά και στο άρθρο μου Υπήρξε ο Ιησούς της Γαλιλαίας; που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Strange (Δεκέμβριος 2007), έχω δώσει όλα τα επιχειρήματα και τα ιστορικά στοιχεία που πείθουν με τρόπο αναντίρρητο και ακαταμάχητο ότι όχι μόνο ο Ιησούς υπήρξε αλλά υπήρξε Αυτός που έταμε τον χρόνο στα δύο, σε π.Χ. και μ.Χ., αλλά και τους ανθρώπους σε υπέρ Χριστόν και κατά Χριστού.
Ο Ρίτσαρντ Ντώκινς παραδέχεται ότι (αν υπήρξε), υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ηθικοδιδάσκαλους που έζησαν ποτέ. Με δεδομένο ότι πράγματι υπήρξε, άρα έχουμε εδώ ένα πρότυπο ζωής και ηθικής. Και όπως είπε ο Αϊνστάιν, «αν βγάλουμε από τον Ιουδαϊσμό, τους προφήτες και από το Χριστιανισμό όπως τον δίδαξε ο Ιησούς Χριστός, όλες τις μεταγενέστερες προσθήκες και ειδικότερα των ιερέων, τότε μάς απομένει μια διδασκαλία που μπορεί να θεραπεύσει όλες τις κοινωνικές ασθένειες της ανθρωπότητας».
Κύριε Τσινικόπουλε σας ευχαριστούμε πολύ.
