Ένας από τους γνωστότερους και μεγαλειοδέστερους ψαλμούς του Δαβίδ, που υπάρχει στη Βίβλο στο βιβλίο των Ψαλμών (Seper Tehllim), είναι ασφαλώς, ο Ψαλμός 23ος. Είναι ένας Ψαλμός που στο εβραϊκό κείμενο συντίθεται μόνο από 55 λέξεις. Στις μεταφράσεις όμως, στις διάφορες γλώσσες, οι λέξεις ποικίλουν και σε μερικές περιπτώσεις είναι σχεδόν διπλάσιες του πρωτοτύπου.
Ο Ψαλμός αυτός διακρίνεται για το βάθος των νοημάτων του, για την νηφαλιότητα και τη γαλήνη που αποπνέει, για την απέριττη φιλολογική του δομή (δεν έχει ούτε ένα επίθετο στο εβραϊκό) και τη μορφή, και, κυρίως, για την ελπίδα και παρηγοριά που μεταδίδει στον αναγνώστη μέσω των εικόνων του. Δεν είναι τυχαίο, ότι, τον Ψαλμό αυτόν προτίμησαν καθολικοί και προτεστάντες να διαβάζεται κατά την λεγόμενη εξόδια ακολουθία ενός νεκρού, γιατί δίνει παραμυθία κι ελπίδα στους συγγενείς του εκλιπόντος. Πρόκειται για έναν Ψαλμό ικεσίας – ευχαριστίας, επί ατομικού επιπέδου. Ο ποιητής ομιλεί προσωπικά για το Θεό και όχι εκ μέρους της κοινότητας των πιστών.
Τον Ψαλμό αυτόν ο Δαβίδ, που πριν γίνει βασιλιάς υπήρξε ποιμένας, τον συνέθεσε με βάση τα δικά του βιώματα, τις δικές του σκέψεις, συναισθήματα και παρατηρήσεις, με τέτοιον όμως ανάγλυφο τρόπο, που εγγίζει τις καρδιές όλων των ανθρώπων, όλων των εποχών. Το νόημα και το μήνυμά του είναι διαχρονικό, υπερεθνικό. Το έχουν εγκολπωθεί εκατομμύρια άνθρωποι. Ο Ψαλμός αυτός έγινε ο εμβληματικότερος Ψαλμός σε θρησκευτικά κινήματα, και ο πρώτος στίχος του παροιμιώδης: «Ο Κύριος είναι ο Ποιμήν μου…». Από πολλούς θεωρείται το πιο αγαπητό κεφάλαιο όλης της Παλαιάς Διαθήκης. Έχει εμπνεύσει θρησκευτική μουσική, την pop μουσική, τραγούδια, όπως του Φρανκ Σινάτρα My Way, της Shirley Bassey και της Bette Midler, Wind Beneath My Wings κ.άλλ., που παραπέμπουν σ’ αυτόν. Έτσι, από λόγο επικήδειο, μετατράπηκε ο Ψαλμός αυτός σε πεδίο αγωνιστικότητας και μεταξύ των νέων όπως παρατηρεί ο Leonard J. Greenspoon, με συγκεκριμένα παραδείγματα. Ο ίδιος επικαλείται τον καρδιολόγο και ψυχοθεραπευτή Herbert Benson του Πανεπιστημίου του Harvard, ο οποίος λέει ότι ο πρώτος στίχος του Ψαλμού «Ο Κύριος είναι ο Ποιμήν μου» υποδηλώνει μιαν απάντηση στην πρόσκληση για ηρεμία (relaxation)(1).
Ο πιστός που διαβάζει τον Ψαλμό αυτό νιώθει ότι υπάρχει κάποιος που νοιάζεται γι’ αυτόν, που τον προστατεύει, τον καθοδηγεί… Γι’ αυτό και ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Ιμμάνουελ Καντ είπε κάποτε ότι «όλα τα βιβλία που διάβασα δε μου δώσαν την παρηγοριά του Ψαλμού αυτού και ιδίως τα λόγια που λένε ότι όπου κι αν βρεθώ, δε θα φοβηθώ, γιατί εσύ είσαι μαζί μου» (Du bist bei mier).
Τον Ψαλμό αυτό ο Δαβίδ κατά πάσα πιθανότητα τον συνέθεσε όταν η Κιβωτός της Διαθήκης εγκαταστάθηκε στο Όρος Σιών από τον ίδιο. Γιατί, στο τέλος του Ψαλμού, γίνεται λόγος για τον ‘οίκο του Κυρίου’.
Καιρός όμως, είναι να δούμε το περιεχόμενο του Ψαλμού.
Ο Ψαλμός δομικά χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο (στίχοι 1-4) αποτελείται από δύο στροφές και περιγράφεται το ενδιαφέρον και η στοργή του καλού ποιμένα προς το πρόβατό του. Αναφέρονται τρεις τρόποι με τους οποίους ο Θεός φροντίζει τα πρόβατά του: α) τα οδηγεί, β) τα τρέφει, γ) τα προστατεύει. Στο δεύτερο μέρος (στίχοι 5-6) ο Κύριος (Γιαχβέ) παρουσιάζεται ως φιλόξενος οικοδεσπότης που παραθέτει τραπέζι ευφροσύνης στον φιλοξενούμενο, σ’ αντίθεση μ’ αυτούς που τον καταθλίβουν. Οι εικόνες σ’ όλο το ποίημα, είναι παρμένες από την καθημερινή αγροτική – ποιμενική ζωή των Εβραίων.
Παρακάτω παραθέτω τον Ψαλμό σε δική μου μετάφραση, που στηρίχθηκε τόσο στο εβραϊκό και στη μετάφραση των Ο’, όσο και σε νεότερες, ευρωπαϊκές μεταφράσεις. Υπάρχουν μικρές αποκλίσεις μεταξύ Μασοριτικού και Μετάφρασης των Ο’, αλλά είναι επουσιώδεις όπως μπορεί να παρατηρηθεί. Π.χ., αντί του εξέθρεψέ με, που έχουν οι Ο’, στο στίχο 2, το Μασοριτικό έχει με οδήγησε, που είναι μάλλον πιο εύστοχο και προτιμότερο. Καθώς και το ‘ποτήριόν σου’, πρέπει να θεωρηθεί ως ποτήριόν μου. Επίσης, στο Μασοριτικό, ο χρόνος των γεγονότων φαίνεται να είναι ο ενεστώς κι όχι το παρελθόν. Και αυτή τη γραφή προτιμώ, παρόλο που πολλές μεταφράσεις έχουν παρελθόντα χρόνο(2). Μετά την παράθεση του Ψαλμού, ακολουθεί μια σύντομη ανάλυση του περιεχομένου του.
ΨΑΛΜΟΣ 23ος (ΚΒ κατά τους Ο’)
1. Ο Γιαχβέ είναι ο βοσκός μου.
Τίποτα δε θα στερηθώ.
2. Με αναπαύει σε τόπο χλοερό.
Σε νερά αναψυχής με οδηγεί.
Θεραπεύει την ψυχή μου.
3. Με οδηγεί σε μονοπάτια δικαιοσύνης
χάρη του ονόματός του.
4. Και σε κοιλάδα σκιάς θανάτου
αν πορευθώ
δε φοβάμαι το κακό
γιατί Εσύ είσαι μαζί μου.
Το ραβδί σου και το μπαστούνι σου
με στηρίζουν.
5. Μπροστά μου ετοίμασες τραπέζι
απέναντι σ’ αυτούς που με θλίβουν.
Αλείφεις με λάδι το κεφάλι μου
το ποτήρι μου ξεχειλίζει.
6. Η χάρη σου και το έλεός σου
θα με καταδιώκουν
όλες τις ημέρες της ζωής μου.
Και θα κατοικώ στον οίκο του Γιαχβέ
με μακρότητα ημερών.
Εδ. 1 Ο Κύριος είναι ο βοσκός μου. Τίποτα δε θα στερηθώ.
Στη Βίβλο ολόκληρη, η εικόνα του Θεού ως ποιμένα είναι γνωστή και οικεία (Ψαλμ. 79:13, 80:1, Ησ. 40:11, Ιερ. 31:10, Ιεζ. 34:23). Και ο Ιησούς εμφανίζεται επίσης, ως καλός ποιμένας, που βάζει μάλιστα τη ζωή του υπέρ των προβάτων που τον ακολουθούν (Ιωαν. 10:3, 11:5). Η ίδια εικόνα αναδύεται και στην προς Εβραίους Επιστολή. Διαβάζουμε για τον ‘Ποιμένα των προβάτων τον μέγαν’ (Εβρ. 13:20). Και στην Α’ Πετρ. 2:25 και 5:4, γίνεται λόγος για επιστροφή στον ‘αρχιποιμένα’. Στην Αποκάλυψη 7:17 διαβάζουμε για το αρνίο που θα ποιμάνει τα πρόβατα. Γνωστή είναι όμως, και η εικόνα των προβάτων που ανταποκρίνονται στην στοργή του ποιμένα γιατί είναι ήρεμα ζώα, με πραότητα, δεν είναι επιθετικά, και είναι ανυπεράσπιστα (Β’ Σαμ. 12:3, Ησ. 53:7, Μιχ. 5:8).
Στους βιβλικούς χρόνους, οι ποιμένες γνώριζαν ότι τα πρόβατα χρειάζονται συνεχή φροντίδα για να επιβιώσουν. Ο ποιμένας προπορευόταν και οδηγούσε τα πρόβατα σε βοσκοτόπια, παρακολουθώντας τα και επιστρέφοντας στο ποίμνιο τα απολωλότα (Ιεζ. 34:12). Τα βράδυ, τα έφερνε στη μάντρα, τα μετρούσε, κι έμενε ξάγρυπνος πολλές φορές, για να τα προστατεύσει από τα άγρια θηρία και τους κλέφτες (Ιερ. 33:13). Ο Δαβίδ ως βοσκός προστάτεψε ο ίδιος τα πρόβατά του από την επίθεση λιονταριού και αρκούδας (Α’ Σαμ. 17:34-36). Το μικρό αρνάκι ο καλός ποιμένας το μετέφερε στα χέρια του, ή στις φαρδιές πτυχώσεις του πανωφοριού του, δείχνοντάς του ιδιαίτερη στοργή (Ησ. 40:11). «Σα βοσκός θα συνάξει τα αρνάκια με τον βραχίονά του (μπράτσο του), και θα πάρει στην αγκαλιά του εκείνα που θηλάζουν».
Ο ποιμένας διαφέρει από τον ορνιθοβοσκό και τον χοιροβοσκό. Ο ποιμένας γνωρίζει τα πρόβατά του και τα κράζει με το όνομά τους! (πρβλ. Ιωάν. 10:13). Ο καλός ποιμένας συνδυάζει δύναμη και τρυφερότητα. Αυτό κατά τον Δαβίδ κάνει ο Θεός, ο οποίος φροντίζει ώστε από τα πρόβατα της βοσκής του να μη λείψει τίποτα, γιατί γνωρίζει τις σωματικές και τις πνευματικές ανάγκες των προβάτων του. Και τις καλύπτει πλήρως. Ο Θεός – ποιμένας, τα παρέχει τα απαραίτητα, ακόμα και σε καιρούς δυσκολιών. Π.χ. έθρεψε και προστάτεψε τους Ισραηλίτες επί 40 χρόνια στην έρημο (Ψαλμ. 37:25 πρβλ. Ιωάν. 10:11, Φιλ. 4:11-13). Ενδιαφέρεται όχι μόνο για όλα τα πρόβατα, αλλά για το καθένα ατομικά. Σαν τον Χριστό που ψάχνει το απολωλός (Λουκ. 15:2-7).
Εδ. 2 Με αναπαύει σε τόπο χλοερό, με οδηγεί σε νερά αναψυχής, θεραπεύει την ψυχή μου
Ο Δαβίδ περιγράφοντας την θεία φροντίδα είχε προ οφθαλμών βοσκοτόπια, χλοερό τόπο βοσκής, όπου υπάρχει φρέσκο χορτάρι. Ο ίδιος μπορεί να ήταν ποιμένας, αλλά στα χέρι του Θεού, ήταν πρόβατο, που είχε ανάγκες αναψυχής από νερά αλήθειας (πρβλ. Ψαλμ. 79:13, 95:7).
Στον αρχαίο Ισραήλ, ο ποιμένας οδηγούσε το ποίμνιό του σε λίμνες ή ρυάκια για αναψυχή από την ζέστη της ημέρας και ιδιαίτερα σε καιρούς ξηρασίας. Αυτό αποτελούσε μέρος της ποίμανσής του. Ο Θεός σύμφωνα με τον ποιητή, όχι μόνο βόσκει, αλλά και ποτίζει τους προβατοειδείς ανθρώπους. Το αποτέλεσμα είναι η ανόρθωση (επιστροφή Ο’), ή, καλύτερα, η αναζωογόνηση και θεραπεία της ψυχής του ανθρώπου. Οι σύγχρονοι ψυχίατροι λέγουν ότι μέχρι και το 90% των ασθενειών είναι ψυχοσωματικές, και οφείλονται σε σύγκρουση του ατόμου με τον εαυτό του, το περιβάλλον του, με το Θεό και το στρες για το αύριο. Ο Θεός θεραπεύει τον πιστό που εμπιστεύεται σ’ αυτόν ως Ποιμένα. Τον αναζωογονεί(3).
Εδ. 3 Με οδηγεί σε μονοπάτια δικαιοσύνης χάριν του ονόματός του
Σύμφωνα με τον ποιητή, ο Θεός οδηγεί το ποίμνιό του σε δίκαιες οδούς, σε τρίβους δικαιοσύνης. Τρίβοι δικαιοσύνης, είναι οι δρόμοι, τα μονοπάτια εκείνα που οδηγούν στην αλήθεια, στη ζωή, κι όχι στην πλάνη ή εξαπάτηση και κατ’ επέκταση στο θάνατο. Είναι μονοπάτια που οδηγούν στη ζωή, τεθλιμμένη οδός, και όχι ευρεία οδός που οδηγεί στο θάνατο (Ματθ. 7:13). Και αυτό γίνεται, χάριν, ή, εξ αιτίας του ίδιου του Θεού, που είναι Θεός της αλήθειας. Ο οποίος πραγματώνει τις υποσχέσεις του. Γι’ αυτό λέει χάριν του ονόματός του. Δηλαδή, ότι ο ΓΧΒΧ, είναι Θεός της αλήθειας που κάνει να γίνεται, που υπόσχεται κι εκπληρώνει(4). Δεν αθετεί. Ποτέ. Ο πιστός καλείται να δημιουργήσει μια προσωπική σχέση με τον ποιμένα του, για να τον αφήσει έτσι, να τον οδηγήσει σε μονοπάτια δικαιοσύνης. Αξιοσημείωτο είναι ότι, για τον ποιητή, ο Θεός, είναι προσωπικός Θεός, είναι ένα πρόσωπο, όχι μια αφηρημένη δύναμη. Είναι Θεός που ο πιστός γνωρίζει το όνομά του, και άρα, γνωρίζει τον ίδιο. Σε άλλο Ψαλμό διαβάζουμε κάτι παρόμοιο: «Θα τον υψώσω (τον πιστό) επειδή γνώρισε το όνομά μου» δηλ. ουσιαστικά εμένα και τους σκοπούς μου, τις ιδιότητές μου (Ψαλμ. 91:14).
Εδ. 4α Και σε κοιλάδα σκιάς θανάτου αν πορευθώ δε φοβάμαι το κακό γιατί εσύ είσαι μαζί μου
Τα λόγια αυτά υπενθυμίζουν τα βαθιά φαράγγια ή τις χαράδρες που υπήρχαν στα βουνά της Ιουδαίας και ιδίως στη δυτική πλευρά της Νεκράς Θάλασσας. Εκεί θα μπορούσαν να ενεδρεύουν άγρια ζώα, αρπαχτικά, και να κατασπαράξουν τα πρόβατα… Ο Δαβίδ πέρασε πολλές επικίνδυνες χαράδρες στη ζωή του. Βρέθηκε σε κοιλάδες σκιάς θανάτου, και ήρθε φάτσα με φάτσα με το θάνατο. Με τον γίγαντα Γολιάθ, καταδιωκόμενος από τον Σαούλ, από τον Φιλισταίο Αγχούς κ.λπ. Απ’ τις τρικυμίες της ζωής του που πέρασε, και τους κινδύνους που διαφυλάχτηκε, εμπνεύστηκε να γράψει πολλούς Ψαλμούς όπως τον 18, 34, 56, 57, 59 και 63. Αλλά το γεγονός ότι στηριζόταν στον Θεό, και η πεποίθηση ότι τον καθοδηγούσε ο Θεός, που νωρίς τον έχρισε για βασιλιά, τον έκανε να διακατέχεται από πλήρη εμπιστοσύνη στον Γιαχβέ, ότι δε θα του συνέβαινε κακό, και να μη καταλαμβάνεται από ανεξέλεγκτο φόβο παρά τους κινδύνους που διέτρεχε. Ο ποιμένας Δαβίδ ήταν πρόβατο στα χέρια του αρχιποιμένα Θεού. Ο Θεός διαβεβαιώνει ότι δε θα επιτρέψει την εξάλειψη των προβάτων του (Ησ. 54:17, Β’ Πετρ. 2:9). Προστατεύει τη ζωή τους, στο βαθμό που Αυτός κρίνει, σύμφωνα με το σκοπό και το θέλημά Του. Αλλά ταυτόχρονα, καθοδηγεί τα πρόβατα από το να μην ριψοκινδυνεύουν απερίσκεπτα. Και ιδίως, δίνει σοφία για ν’ αντεπεξέλθουν σε δοκιμασίες. Δίνει δύναμη να υπομείνουν οι πιστοί στις θλίψεις (Φιλ. 4:3), με μια δύναμη που ξεπερνάει το φυσιολογικό (Β’ Κορ. 4:7). Ακόμα και σε κοιλάδα σκιάς θανάτου, σε βαριές ασθένειες, και σε θλίψεις, μπορούμε να αισθανόμαστε την παρουσία του, σύμφωνα με τα λόγια του απ. Παύλου: «Είτε ζώμεν είτε θνήσκωμεν του Κυρίου είμεθα» (Ρωμ. 13:8). Τίποτα, ούτε ο θάνατος μπορεί να χωρίσει τον πιστό από την αγάπη του Θεού (Ρωμ. 8:38). Διότι ο Θεός, κατά την υπόσχεσή του, θα καταργήσει δια της αναστάσεως και το θάνατο, τον έσχατο εχθρό του ανθρώπου (Α’ Κορ. 15:25-27).
Το Εσύ είσαι μαζί μου, είναι μια φράση που αποκαλύπτει άφατη γαλήνη κι απόλυτη εμπιστοσύνη, αποκαλώντας τον Θεό Εσύ. Είναι αξιοπαρατήρητο ότι, εδώ, ο ποιητής, μεταβαίνει από το τρίτο πρόσωπο, στο δεύτερο. Γιατί δημιουργείται η πιο στενή σχέση μεταξύ προβάτου-ποιμένος, προστάτου και προστατευομένου. Ο κίνδυνος φέρνει πιο κοντά το πρόβατο στον ποιμένα. Αφήνεται στα χέρια του(5). Η ακλόνητη εμπιστοσύνη του προβάτου – πιστού, στο Θεό, σε καιρούς μεγάλης έντασης και δυσκολίας είναι για Εκείνον ανεκτίμητη και τον τιμά ιδιαίτερα (πρβλ. Ψαλμ. 91:14-16, Ησ. 49:16).
Εδ. 4β Το ραβδί σου και το μπαστούνι σου με στηρίζουν
Εδώ το ραβδί και το μπαστούνι (ράβδος και βακτηρία Ο’), είναι συνώνυμα. Η εβραϊκή λέξη σεβέτ που μεταφράζεται ραβδί, μπορεί να σημαίνει τη γκλίτσα του τσομπάνου. Τόσο η μικρή ράβδος όσο και η βακτηρία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άμυνα, αλλά μπορεί να συμβολίσουν κι εξουσία (πρβλ. Α’ Σαμ. 17:34, Μιχ. 7:14). Στην ποιμενική ράβδο στηρίζεται ο βοσκός, και μέσω αυτής υπερασπίζεται το ποίμνιό του από τους εισβολείς (θηρία, λύκους, φίδια). Η ράβδος, ή γκλίτσα, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με διπλό τρόπο. Να σπρώχνει ελαφρά τα πρόβατα για να παραμένουν στη σωστή κατεύθυνση, ή να επαναφέρει πίσω στο ποίμνιο, όποιο πρόβατο ξέφευγε ή κατευθυνόταν σε επικίνδυνο μέρος. Το πρόβατο αισθάνεται ασφαλές με έναν ποιμένα που ξέρει να χρησιμοποιεί το ραβδί του για κατεύθυνση και προφύλαξη(6).
Εδ. 5α Μπροστά μου ετοίμασες τραπέζι απέναντι σ’ αυτούς που με θλίβουν
Με το εδάφιο αυτό αλλάζει η εικόνα, το σκηνικό. Ο ποιμένας μετατρέπεται σε γενναιόδωρο οικοδεσπότη ο οποίος παρέχει άφθονη τροφή και ποτό. Η εικόνα του ποιμένα και του οικοδεσπότη δεν είναι αλληλοσυγκρουόμενες, αλλά αλληλοσυμπληρούμενες. Ο οικοδεσπότης ήταν ήδη οικοδεσπότης και Ποιμένας, αφού έβρισκε πλούσια βοσκοτόπια και αρκετό νερό για τα πρόβατά του. Ο Θεός καλεί τους πιστούς, και τους κάνει συνδαιτυμόνες του. Μπροστά μου (ενώπιον Ο’) ετοίμασες τραπέζι, σημαίνει προς τιμήν μου! Το τραπέζι αυτό όμως ταυτόχρονα είναι απέναντι στους εχθρούς, ή καταθλίβοντας τον πιστό, δηλ. εις μάτην των προσπαθειών τους, διότι ο φιλοξενούμενος του Θεού τίθεται υπό την προστασία του! Είναι πρόσωπο απαραβίαστο, την ακεραιότητα του οποίου εγγυάται ο αγαθός οικοδεσπότης και η αγάπη του. Όπως γινόταν στην αρχαία ανατολή, ο φιλοξενούμενος ήταν πάντα υπό την προστασία του φιλοξενούντος (πρβλ. Γεν. 19:7-8, Κριτ. 19:23,24).
Εδ. 5β Αλείφεις με λάδι το κεφάλι μου το ποτήρι μου ξεχειλίζει
Στον αρχαίο Ισραήλ τιμής ένεκεν, άλειφαν με αρωματικό λάδι (μύρο) το κεφάλι του φιλοξενουμένου, οι καλούντες σε συμπόσιο (πρβλ. Εκκλ. 9:8, Άσμ. Ασμ. , Αμώς 6:6). Ας θυμηθούμε εδώ ότι, ο Ιησούς, όταν ήταν φιλοξενούμενος ενός φαρισαίου, του Σίμωνα, παρατήρησε ότι «ελαίω την κεφαλήν μου ουκ ήλειψας» (Λουκ. 7:46). Ούτε του έπλυνε τα πόδια ο Σίμων, σ’ αντίθεση με την αμαρτωλή γυναίκα, που έπλυνε τα πόδια του με τα δάκρυά της και τα άλειψε με ειδικό αρωματικό λάδι. Εδώ ο Θεός παρομοιάζεται ως μέγας εστιάτωρ προς τον φιλοξενούμενο του Δαβίδ, αλλά και σε κάθε άνθρωπο που του προσφέρει ένα καλογεμισμένο ποτήρι κρασί (υπερχειλίζον).
Τα λόγια δεν σημαίνουν υπερβολική κατανάλωση ποτού, αλλά γενναιοφροσύνη του οικοδεσπότη, που παρέχει κρασί, οίνον ευφραίνοντα καρδίαν ανθρώπου (Ψαλμ. 104:15). Ο γενναιόδωρος πατέρας προσφέρει πνευματικό συμπόσιο στους προσκεκλημένους του συνδαιτυμόνες, ώστε να μη στερηθούν ουδενός (πρβλ. Ησ. 55:1). Τους προσφέρει ένα καλογεμισμένο ποτήρι ευφροσύνης σ’ ένα εσχατολογικό δείπνο. Το ποτήρι δεν περιέχει λίγες σταγόνες χαράς, αλλά είναι υπερχειλίζον. Τούτο συμβολίζει τις αφθονίες δωρεών του Κυρίου (ωσεί κράτιστον Ο’).
Εδ. 6α Η χάρη σου και το έλεός σου θα με καταδιώκουν όλες τις ημέρες της ζωής μου
Ο μεγάλος ποιμένας θέτει δύο φύλακες στη ζωή του πιστού. Τη χάρη του και το έλεός του. Αυτές οι δύο θαυμάσιες θείες ιδιότητες, θα συνοδεύουν τον πιστό σ’ όλη του τη ζωή. Στέκομαι εδώ για λίγο στη λέξη καταδιώκουν, που άλλοι μεταφραστές αποδίδουν θα με ακολουθούν. Ωστόσο, η λέξη καταδιώκουν (έτσι και οι Ο’), είναι πολύ πιο δυνατή. Μεταδίδει το νόημα ότι η χάρη (αγαθότητα) και το έλεος ή η στοργική καλοσύνη του Θεού, όχι μόνο θα υπάρχουν σ’ όλη τη ζωή του πιστού, αλλά θα είναι υπεράφθονες… σε σημείο να τον καταδιώκουν, να τον κυνηγούν για την ευλογία και τη σωτηρία του. Υπάρχει ένα στοιχείο εξαναγκασμού, κατά κάποιον τρόπο για τη σωτηρία. Οι προσκλήσεις των Ανατολιτών έχουν, ενίοτε, τον χαρακτήρα καταδιώξεως. ‘Ανάγκασον εισέλθειν’ είπε ο Χριστός σε μια παραβολή του γι’ αυτούς που έπρεπε να συμπληρώσουν το δείπνο (Λουκ. 14:23). Και διαβάζουμε τα λόγια των μαθητών: «παραβιάσαντο Αυτόν λέγοντες μείνον μεθ’ ημών». Του ζητούσαν επίμονα να μείνει μαζί τους (Λουκ. 24:29).
Η χάρις και το έλεος του Θεού, όχι απλά θα υπάρχουν στη ζωή του πιστού, αλλά θα τον καταδιώκουν! Όπως ένα θηρίο το θήραμά του! Μια εκπληκτική εικόνα.
Εδ. 6β Και θα κατοικώ στον οίκο του Γιαχβέ με μακρότητα ημερών.
Ο Δαβίδ είναι γεμάτος πίστη για το παρελθόν κι ελπίδα για το μέλλον. Γνωρίζει ότι, όσο παραμένει κοντά στον Ουράνιο Ποιμένα του, είναι σα να κατοικεί στον οίκο του, κάτω από τη στοργική του φροντίδα και προστασία (πρβλ. Ψαλμ. 15:1-5). Οι θερμές εκφράσεις – ευχαριστίες του, μεταδίδουν στους πιστούς την πεποίθηση ότι μπορούν να αποκτήσουν παρόμοιες εμπειρίες και βιώματα. Αλλά και κατεύθυνση και προστασία. Να αποβλέπουν στον Θεό ως τον μέγα ποιμένα – οικοδεσπότη.
Τελειώνοντας τα λίγα σχόλιά μου, στον υπέροχο αυτό Ψαλμό, και διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντάς τον, απεκόμισα νηφαλιότητα, ηρεμία και γαλήνη. Κάτι, που νομίζω μπορεί να αποκομίσει ο οιοσδήποτε αναγνώστης. Εδώ, έγκειται, και η αξία αυτού του μικρού αλλά αριστουργηματικού ποιήματος – Ψαλμού. Κάποιος συγγραφέας παρατήρησε: ‘Πρόκειται για θελκτικό ειδύλλιο που αποπνέει γαλήνη κι ευτυχία. Δε θα μπορούσε κανείς να βρει τίποτα το λεπτότερο, το πιο χαρωπό και πιο βαθύ, το πιο παρηγορητικό εκτός από την παραβολή του καλού ποιμένος (Ιωάν. 10: 1 επ.) που ο ίδιος ο Κύριος παριστάνει τον εαυτό του ως καλό ποιμένα’. Ένας άλλος είπε τα εξής: «Σαν όμορφο ωδικό πουλί, ο Ψαλμός αυτός, πετά εδώ κι εκεί σ’ όλη τη γη με το γλυκύτερο από όλα κελάηδημά του. Επί αιώνες γλύκανε τον ανθρώπινο πόνο, όσο δεν κατάφερε να τον γλυκάνει η παγκόσμια φιλοσοφία. Και θα εξακολουθήσει να κελαηδεί το γλυκό του τραγούδι στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας ως το τέλος των αιώνων…»(7).
Ιδού ο Όμηρος του αρχαίου Ισραήλ, ο Δαβίδ, ο πρώτος υπαρξιακός στοχαστής, με λίγα λόγια μεστά, απέριττα, σ’ όλο του το μεγαλείο! Αξίζει όχι να τον διαβάσουμε… αλλά να τον διαβάζουμε…
Σημειώσεις
-
Βλ. Leonard J. Greenspoon, Psalm 23: From Funerals to Soccer Fields στο Biblical Archaeology Review, September/October 2011, σελ. 15.
-
Σε ενεστώτα χρόνο αποδίδουν οι μεταφράσεις Αθ. Χαστούπη, The Interlinear. Οι Ο’ έχουν παρελθόντα χρόνο, όπως και η King James Version κ.άλλ.
-
Για περισσότερα βλ. Δημήτρης Τσινικόπουλος, Η θεραπεία της ψυχής μας, στο www.Tsinikopoulos.org. Ο Carl Jung παρατήρησε ότι η πίστη στο Θεό είναι μια ενστικτώδης παρόρμηση. Οι αθεϊστές παρουσιάζουν σαφείς νευρωτικές τάσεις κατά τον ψυχίατρο Rollo May. Ο Smiley Blanton, επισημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος να αγαπά. Ο τίτλος του βιβλίου του είναι Love or Perisch ( ).
-
Το προσωπικό όνομα του Θεού του Ισραήλ είναι όχι απλά Θεός (Ελ) ή Κύριος (Αδών) αλλά ΓΧΒΧ ή Ιαχβέ (Ιεχωβά) και υπάρχει γύρω στις 7.000 φορές στην Π.Δ. Η σημασία του ονόματος είναι Αυτός που κάνει να γίνει ή να γίνεται. Είναι ο Ων ο ην και ο ερχόμενος. Πρβλ. Έξοδος 3:14: Εχνέχ ασέρ Εχνέχ (θα είμαι αυτό που θα αποδείξω ότι είμαι). Όχι, απλά ο Ων όπως το απέδωσαν οι Ο’, επηρεασμένοι από πλατωνικές προφανώς αντιλήψεις.
-
Η έννοια της προστασίας προϋποθέτει και την υπακοή του προβάτου – ποιμνίου, στον καλό και αγαθό ποιμένα. Βέβαια, υπήρξαν και υπάρχουν κακεντρεχείς, υπερφίαλοι, που θέλουν μόνοι τους να αυτοκαθοδηγούνται κατά το πρότυπο τάχα των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι θέλουν να είναι άτομα ανεξάρτητα κι όχι πρόβατα. Πρβλ. π.χ……. Θα υπενθυμίσω εδώ απλά ότι στον Όμηρο οι ηγέτες λέγονται ποιμένες λαών.
-
Ο πιστός αισθάνεται σύμφωνα με μια άλλη βιβλική εικόνα ότι ‘αιώνιοι βραχίονες’ τον στηρίζουν (πρβλ. Δευτ. 33:27).
-
βλ. H. Halley, Συνοπτική Εγκυκλοπαίδεια της Αγίας Γραφής, σελ. 326.