Η θρησκεία του Νεοδαρβινισμού (όταν η ιδεολογία και η προκατάληψη προηγούνται)

Ο Κάρολος Δαρβίνος ο πατέρας της εξελικτικής θεωρίας και της φυσικής επιλογής, είχε πλήρη επίγνωση της άγνοιας των περιορισμών, και των δυσκολιών των θεωριών του. Τις διατύπωσε αγνοώντας τους νόμους της κληρονομικότητας του Μέντελ και επιστηριζόμενος κυρίως στη θεωρία του ομοιομορφισμού του Τσαρλς Λάυελ (C. Lyell) αλλά και στον Τόμας Μάλθους. Ο Δαρβίνος δεν ήταν σίγουρος ούτε και για την έννοια του είδους… Πάλευε να ξεχωρίσει το είδος, από το υποείδος και τις ράτσες… Γι’ αυτό και στο πολύκροτο βιβλίο του «Η καταγωγή των ειδών», χρησιμοποίησε γύρω στις 800 φορές τις λέξεις: υποθέτω, πιστεύω, τείνω να πιστέψω, ίσως, πιθανόν, θα πρέπει να, είμαι διατεθειμένος να πιστέψω.¹ Στις επιστολές του, αποκάλεσε τη φυσική επιλογή (έκφραση που δίστασε να χρησιμοποιήσει αλλά το έκανε καθ’ υπόδειξη του Σπένσερ) ως θεότητα (!) επί λέξει: my deity. Είχε την περίεργη αντίληψη ότι, πρέπει να προηγείται μια θεωρία, και μετά να αναζητά κανείς παρατηρήσεις και αποδείξεις γι’ αυτήν!²

Η αυτοβιογραφία του και οι επιστολές του αποδεικνύουν επίσης ότι ο ίδιος αρέσκονταν από την παιδική του ηλικία σε φανταστικές ιστορίες ή μυθοπλασίες. Διατύπωσε τις θεωρίες του χωρίς αποδεικτικά στοιχεία, πείσθηκε ο ίδιος, και έπεισε σιγά-σιγά και άλλους που ήθελαν να πεισθούν. Οι θεωρίες του στηριζόταν, όχι σε παρατήρηση και πείραμα, αλλά σε απλές υποθέσεις και εικασίες, ουσιαστικά σε πίστη, δηλαδή, όπως το αποκαλύπτει ο ίδιος σε επιστολή του στον Hooker: «Μέχρι τον Φεβρουάριο του 1858 – έγραφε – πρέπει να καταλήξω σε κάποιο τελικό συμπέρασμα είτε εγκαταλείψω είτε όχι το φάντασμα της θεωρίας μου.³ Κατά τον ΝεοΔαρβινιστή ζωολόγο R. Lewontin, το έργο του βρίθει από ασάφειες, αντιφάσεις και αναθεωρήσεις.

Ο Νέο-δαρβινισμός, λοιπόν, που υποστηρίζεται σήμερα μετά την αποτυχία του Δαρβινισμού, κράτησε ουσιαστικά μόνο το όνομα του Δαρβίνου και τη φυσική επιλογή, προσέθεσε τις μεταλλάξεις και το τυχαίο μέσα στους πληθυσμούς, και ‘κατασκεύασε’ μια ‘θρησκεία’ επιστημονική, στην οποία πιστεύουν οι οπαδοί της, όσο παράξενο κι αν ακούγεται ή φαίνεται αυτό.

Ουσιαστικά ως πίστη (και άρα θρησκεία), δέχθηκαν και ομολογούν την θεωρία, όχι μόνο ο Δαρβίνος, αλλά αμέσως ή εμμέσως οπαδοί του και άλλοι. Ο Τόμας Χ. Χάξλεϋ, το λεγόμενο μπουλντόκ του Δαρβίνου, την χαρακτήρισε «ως πράξη φιλοσοφικής πίστης», ενώ ο διάσημος επιστημολόγος Καρλ Πόπερ «πρόγραμμα μεταφυσικών ερευνών», διότι έτσι όπως διατυπώνεται και παρουσιάζεται δεν μπορεί ούτε να αποδειχτεί ούτε να διαψευστεί… Ο φυσικός Χ. Σ. Λίπσον, την ονόμασε «επιστημονική θρησκεία», ο διάσημος κοσμολόγος Καρλ Σαγκάν «θρησκεία μασκαρεμένη σε επιστήμη», ο επίσης διάσημος κοσμολόγος Φρεντ Χόυλ «ανήσυχο συνδυασμό δόγματος και ευσεβών πόθων» και ο ανθρωπολόγος Α. Κιθ «καταπληκτική θρησκεία, όχι επιστήμη». Το όλο θέμα το αντιμετώπισε μεταξύ άλλων και η καθηγήτρια φιλοσοφίας Mary Midgley στο ενδιαφέρον βιβλίο της: «Η θεωρία της εξέλιξης ως θρησκεία» (εκδ. Κουκκίδα, 2011). Είναι αντιφατικό έως κωμικό, το να διαβάζει κανείς δηλώσεις όπως π.χ. του Στέφεν Τζ. Γκούλντ που, ενώ ομολογεί τις τεράστιες δυσκολίες της θεωρίας, επιμένει για το γεγονός της εξέλιξης (12 φορές ομιλεί έτσι σε άρθρο του στο Περιοδικό Discovery Jan. 1987), ή όπως του R. Dawkins, ότι η εξέλιξη και ο νεοδαρβινισμός είναι αποδεδειγμένα όπως η γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο! Απ’ την άλλη διαβάζει κανείς έκπληκτος δηλώσεις ότι η θεωρία της εξέλιξης πρέπει να εξελίσσεται συνεχώς γιατί δεν είναι κατανοητή και αποδεκτή, και για να επιβιώσει η ίδια (Λ. Ζούρος, Σ. Μανουσέλης).

 

Παρακάτω, παραθέτω μερικές δηλώσεις κυρίως σύγχρονων εξελικτικών νεο-δαρβινιστών, που αποκαλύπτουν ότι ουσιαστικά πιστεύουν στην θεωρία, και ότι η ιδεολογία και η προκατάληψη προηγούνται της γνώσης και της επιστήμης. Πράγμα απαράδεκτο για την επιστήμη, που στηρίζεται στην παρατήρηση, πείραμα, στα μαθηματικά και την πρόβλεψη. Σύμφωνα με τον αρχιερέα του Νέο-Δαρβινισμού Ρίτσαρντ Ντόκινς (R. Dawkins): «Ο επιστήμονας πρέπει να ψάχνει την αλήθεια, ακόμη και αν η αλήθεια είναι το αντίθετο από αυτό που πιστεύει ή ακόμη και αντίθετη με τον τρόπο ζωής του. Ένας επιστήμονας που εξαπατά προσαρμόζοντας τα στοιχεία για να ταιριάζουν με τη θεωρία του θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να εκδιώκεται από την επιστημονική κοινότητα».⁴

Εδώ, ίσως ταιριάζει να καταχωρηθεί, αυτό που είπε ο Μαρξ σε άλλη περίπτωση, αλλά ταιριάζει: «Τον άνθρωπο που τείνει να προσαρμόζει την επιστήμη σε μια άποψη, η οποία επιβάλλεται από ξένα για την επιστήμη, εξωτερικά συμφέροντα, τον ονομάζω ‘τιποτένιο’».

Ακολουθούν δηλώσεις, που μερικές προβληματίζουν σοβαρά, άλλες σοκάρουν με την ειλικρίνειά τους, και άλλες, που δείχνουν το μέγεθος της άγνοιας των εξελικτικών οι οποίοι αποδέχονται τη θεωρία… γιατί την αποδέχονται οι άλλοι...

• «Πολλές φορές αναρωτήθηκα μήπως αφιέρωσα τη ζωή μου σε μια φαντασία. Είμαι έτοιμος να φωνάξω με απελπισία για την προκατάληψή μου».⁵

Κ. Δαρβίνος

 

• «Πάντοτε έβλεπα τη φυσική επιλογή ως μια υπόθεση που, καθώς εξηγεί πολλές διαφορετικές κλάσεις γεγονότων, αξίζει να καταχωρηθεί ως μία θεωρία άξια αναγνώρισης». ⁶

Κ. Δαρβίνος

 

• «Η πίστη στη φυσική επιλογή πρέπει τώρα να βασίζεται μόνο σε γενικές απόψεις… Όταν φτάνουμε στις λεπτομέρειες… δεν μπορούμε να αποδείξουμε πως άλλαξε ούτε ένα είδος».⁷

Κ. Δαρβίνος

 

• «Παραδέχομαι τώρα (…) ότι στις πρώτες εκδόσεις του έργου μου «Η καταγωγή των ειδών», είχα ίσως αποδώσει υπερβολική σημασία στο ρόλο της φυσικής επιλογής ή της επιβίωσης του ικανότερου».⁸

Κ. Δαρβίνος

 

• «Η γεωλογία ασφαλώς δεν αποκαλύπτει καμμιά τέτοια λεπτά διαβαθμισμένη οργανική αλυσίδα· αυτή δε ίσως είναι η πιο πρόδηλη και σοβαρή αντίρρηση που μπορεί να εγερθεί εναντίον της θεωρίας».⁹

 

 

• «Όσο μελετάει κανείς παλαιοντολογία τόσο περισσότερο βεβαιώνεται ότι η εξέλιξη στηρίζεται μόνο στην πίστη». ¹⁰

Louis T. Moore

 

• «Τα είδη δεν παρουσιάζουν σημαντική μεταβολή σε διάστημα 1.000.000 ετών και πλέον. Η αναζήτηση του ελλείποντος κρίκου της πλέον παλαιάς μορφής η οποία συνδέεται ευθέως με τους προγόνους του ανθρώπου είναι μια αυταπάτη…».¹¹

Niles Eldredge, Ian Tattersall

 

• «…Δεν γνωρίζουμε τίποτε σχετικά με το ξεκίνημα και με την καταγωγή του ανθρώπου… καμία ανακάλυψη… δεν ήρθε να στηρίξει τις σχετικές με τον άνθρωπο υποθέσεις… Οφείλουμε λοιπόν να περιορισθούμε και να δεχθούμε, ότι το ανθρώπινο ον υφίσταται από τότε ακριβώς, που παρουσιάζεται στις έρευνές μας με ένα βέβαιο τρόπο, δηλαδή κατά την τεταρτογενή περίοδο…».¹²

J. de Morgan

 

• «Η θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου (που) τυγχάνει σήμερα ευρείας αποδοχής είναι εξαιρετικά δυσχερής… Ωστόσο με τα ευρήματα που έχουμε στη διάθεσή μας μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα, έστω υποθετικό, περίγραμμα της εξελικτικής μας πορείας. Η εικόνα που έχουμε σήμερα για την εξέλιξη του ανθρώπου είναι τελείως διαφορετική από αυτή που είχαμε πριν από 30 περίπου χρόνια. Έγινε κατανοητό… ότι η σύνθεση μιας αλυσίδας για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους με την ανακάλυψη όλων των κρίκων είναι μάταιη… Το αίνιγμα της καταγωγής του ανθρώπου δεν έχει λυθεί». ¹³

Περιοδικό Corpus

 

• «Το να τοποθετήσεις μια σειρά απολιθωμάτων και μετά να ισχυριστείς ότι παριστάνει το γενεαλογικό δέντρο (του ανθρώπου), δεν είναι μια επιστημονική υπόθεση που θα μπορούσε να ελεγχθεί, αλλά μια υποθετική αυθαιρεσία…».¹⁴

Henry Gee

 

• «Η γενικώς παραδεδεγμένη ιδέα ότι τόσο ο πίθηκος όσο και ο άνθρωπος προήλθαν από ένα μακρινό πρόγονο… είναι οπωσδήποτε, εξ ολοκλήρου θεωρία. Δεν υπάρχει καθόλου απόδειξη γι’ αυτήν… ΟΙ ανασκαφές στην Δαρδώνη και στη δυτική και νότια Γαλλία και βόρεια Ισπανία διαψεύδουν πλήρως την ιδέα ότι ο άνθρωπος άρχισε πολύ χαμηλά στην κλίμακα της ζωής δηλ. μόλις επάνω από τα ζώα και ότι βαθμιαίως αναρριχήθηκε. Αντιθέτως αποδεικνύουν ότι ο πρώτος άνθρωπος… ήταν ο διανοητικός και πνευματικός αδελφός του ανθρώπου, τον οποίο γνωρίζουμε εμείς τώρα…».¹⁵

The Encyclopedia Americana

 

• «Πιστεύω ότι μια μέρα ο Δαρβινικός μύθος θα χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη απάτη στην ιστορία της επιστήμης». ¹⁶

Saren Lavtrup

 

• «Θρηνούμε για τα μεγάλα κενά στη γενεαλογία του ανθρώπου. Το ευρύ φάσμα fossè beaut δεν ευρίσκεται μόνο μεταξύ πιθήκου και ανθρώπου, αλλά μεταξύ του πιθήκου και του πρωτεύοντος εκ του οποίου προήλθε ο πίθηκος».¹⁷

W. Howells

 

• «Η λογική δομή της θεωρίας της φυσικής επιλογής είναι ατελής. Βρισκόμαστε ακόμα σε μεγάλο σκοτάδι σχετικά με τα αίτια της αλλαγής των ειδών».¹⁸

Thomas Haxley

 

• «Όλες οι αποδείξεις που θα μπορούσαν να προσαχθούν υπέρ της εξέλιξης είναι μόνο ενδείξεις, διότι κατά τη γένεση των οστών εκείνων, κανείς ζων δεν ήταν μάρτυς και τα οποία δεν μπορούμε τεχνητώς να επαναλάβουμε πειραματικά». ¹⁹

Max Westenhöfer

 

• «Αν και πέρασε σχεδόν ενάμιση αιώνας, ακόμα πολλοί επιστήμονες φιλονικούν για το αν και κατά πόσο η θεωρία της φυσικής επιλογής μπορεί επαρκώς να εξηγήσει την θεωρία της εξέλιξης… Ακόμα οι θεωρίες του Δαρβίνου είναι γενικά αποδεκτό ότι δεν μπορούν να μιλήσουν για το παρελθόν, διότι δεν μπορούν να αποδειχθούν γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από εκατομμύρια χρόνια. Έτσι όλα αυτά έχουν οδηγήσει πολλούς επιστήμονες στο να μην υπολογίζουν τις θεωρίες αυτές ως επιστήμη». ²⁰

P. Skelton

 

• «Σε επίπεδο βασιλείων, φυλών και τάξεων, η προέλευση με μεταβολές από κοινούς προγόνους είναι προφανές πως δεν αποτελεί παρατηρημένο γεγονός. Κρίνοντας με βάση τα απολιθώματα και τα μοριακά συστήματα, δεν είναι καν μια καλά τεκμηριωμένη θεωρία». ²¹

Jonathan Wells

 

• «Δυστυχώς οι ελπίδες που βασίζονται στο αρχείο απολιθωμάτων αποδείχτηκαν φρούδες, καθώς δεν έχει βρεθεί σχεδόν κανένα απολίθωμα πιθήκου στην Αφρική για την κρίσιμη περίοδο των 5 – 14 εκατομμυρίων ετών από σήμερα». ²²

J. Diamond

 

• «Ούτε δύο επιστήμονες δεν υπάρχουν που να μπορούν να κατατάξουν όλα τα ευρήματα (του λεγόμενου Homo habilis) στο είδος αυτό. Λίγοι μπορούν να συμφωνήσουν ποια είναι τα χαρακτηριστικά (όχι απαραίτητα εξωτερικά) του Homo habilis κι ακόμη αν αυτό το είδος ανήκει στο γένος Homo ή Australopithecus». ²³

C. D. Kreger

 

• «Η θεωρία του (Δαρβίνου), στην ουσία, προηγήθηκε της γνώσεώς του· δηλαδή, επέτυχε μια καινούργια και προκλητική θεωρία της εξελίξεως με περιορισμένη γνώση, που δεν ήταν ικανή να ικανοποιήσει ούτε τον ίδιο ούτε τους άλλους ότι η θεωρία ήταν αληθινή. Δεν την απεδέχθη ούτε ο ίδιος, ούτε την απέδειξε στους άλλους. Απλώς δεν γνώριζε αρκετά όσον αφορά τα πεδία της φυσικής ιστορίας επί των οποίων η θεωρία του έπρεπε να βασισθεί». ²⁴

Dr.. Gale Barry

 

 

• «Γνωρίζω ότι, τουλάχιστον στην παλαιοντολογία, τα στοιχεία είναι τόσο ισχνά, ώστε η θεωρία πάρα πολύ επηρεάζει τις εξηγήσεις. Οι θεωρίες έχουν στο παρελθόν αντικατοπτρίσει τις τρέχουσες ιδεολογίες μας αντί των πραγματικών στοιχείων». ²⁵

Dr. Pilbeam David

 

 

• «Το ερώτημα είναι: Μπορείτε να μου πείτε κάτι που γνωρίζετε για την εξέλιξη, οποιοδήποτε πράγμα, ο,τιδήποτε, που είναι αλήθεια;

Η θεωρία του Δαρβίνου… έπρεπε να μη διδάσκεται στα Γυμνάσια». ²⁶

Dr. Paterson Collin

 

• «Η εξέλιξη έγινε με μια έννοια επιστημονική θρησκεία· σχεδόν όλοι οι επιστήμονες την έχουν αποδεχθεί και πολλοί είναι έτοιμοι να «αλλοιώσουν» τις παρατηρήσεις τους για να ταιριάζουν μ’ αυτή». ²⁷

H. S. Lipson

 

• «Η μόνη αποδεκτή εξήγηση είναι η δημιουργία. Γνωρίζω ότι αυτό είναι ανάθεμα για τους φυσικούς, όπως είναι πραγματικά για εμένα, αλλά δεν πρέπει να απορρίψουμε μια θεωρία που δεν μας αρέσει αν η πειραματική απόδειξη την υποστηρίζει». ²⁸

H. S. Lipson

 

• «Στην εξήγηση της εξελίξεως δεν έχουμε ούτε ένα γιώτα γεγονότος». ²⁹

Dr. Tahmisian

 

• «Υπερφυσικά, η προφανής εναλλακτική εκλογή προς την τύχη, είναι ένας λογικός Σχεδιαστής». ³⁰

Richard Dawkins

 

• «Πιστεύω αλλά δεν μπορώ να αποδείξω, ότι όλη η ζωή, όλη η νοημοσύνη, όλη η δημιουργικότητα και όλο το ‘σχέδιο’ οπουδήποτε στο σύμπαν είναι το άμεσο ή έμμεσο προϊόν της Δαρβινικής φυσικής επιλογής». ³¹

Richard Dawkins

 

• «Είμαι προσωπικά πεπεισμένος, ότι η θεωρία της εξελίξεως, ειδικότερα η επέκταση στην οποία εφαρμόσθηκε, θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα αστεία των βιβλίων του μέλλοντος. Οι μεταγενέστεροι θα θαυμάζουν το ότι μια τόσο αδύνατη και αμφίβολη υπόθεση μπορούσε να γίνει αποδεκτή με την απίστευτη ευπιστία που έχει». ³²

Muggeridge Malcolm

 

• «Αντί να δεχθούμε την απειροελάχιστη πιθανότητα που έχει η εμφάνιση της ζωής μέσω των τυφλών δυνάμεων της φύσης, θα φαινόταν ορθότερο να υποθέσουμε ότι η ζωή προήλθε από μια ηθελημένη πράξη που προϋπέθετε νοημοσύνη». ³³

F. Hoyle

 

• «Η ευκαιρία, την οποία μπορεί να είχαν οι ανώτερες μορφές ζωής να εμφανισθούν με τον τρόπο αυτό, είναι συγκρίσιμη με την πιθανότητα που έχει ένας ανεμοστρόβιλος σαρώνοντας ένα σωρό από σκουπίδια σε μια αυλή, να συναρμολογήσει από αυτά ένα αεροσκάφος Boeing 747». ³⁴

Fred Hoyle

 

• «Η αντίπαλη θεωρία της ‘χημικής εξέλιξης’ της πρωτόγονης ζωής και της εξέλιξης της ζωής σε προοδευτικά ανώτερα επίπεδα εντελώς με τυχαίες διαδικασίες, είναι ένας ανήσυχος συνδυασμός, δόγματος κι ευσεβών πόθων». ³⁵

F. Hoyle

 

• «Η θεωρία του Δαρβίνου… δεν είναι απλώς λαθεμένη. Είναι χονδροειδώς αστήριχτη… Δεν θα είχε διαδοθεί τόσο πολύ αν δεν της έκαναν τη χάρη να της κηρύξουν τον πόλεμο οι θρησκευτικές οργανώσεις…

Αν η θεωρία ήταν σωστή θα έπρεπε παντού στα γήινα στρώματα να βρίσκουμε πολλές μισο-αρκούδες και πολλά μισο-άλογα… Οφείλω να υπενθυμίσω στους φανατικούς δαρβινιστές ότι από καταβολής κόσμου, όπως μας δείχνουν τουλάχιστον τα απολιθώματα, τα πάντα φαίνονται σταθερά. Τα άλογα είναι άλογα και οι αρκούδες αρκούδες». ³⁶

Fred Hoyle

 

• «Η πιθανότητα να έχει παραχθεί η ζωή τυχαία από τη νεκρή ύλη είναι 1 στις 10⁴⁰⁰⁰⁰ (1 ακολουθούμενο από 40.000 μηδενικά). Είναι αρκετά μεγάλος αριθμός ώστε να θάψει τον Δαρβίνο και όλη τη θεωρία της εξέλιξης». ³⁷

Fred Hoyle

 

• «… Εκείνο που φάνηκε να είναι μια ωραία απλή πρόοδος, όταν σχετικά ελάχιστα στοιχεία ήταν διαθέσιμα, τώρα φαίνεται ότι είναι πολύ περισσότερο πολύπλοκο και πολύ λιγότερο βαθμιαίο…».³⁸

Dr. Raup David M.

 

 

• «Ο εξελικτισμός είναι ένα ωραίο παραμύθι για νεαρούς. Η θεωρία αυτή δεν βοήθησε σε τίποτε την πρόοδο της επιστήμης. Είναι άχρηστη». ³⁹

Dr. Raunaire Luis

 

• «Οι θεωρίες περί των ειδών έχουν βασισθεί στην αναλογία, την προέκταση και την εικασία». ⁴⁰

S. J. Gould

 

• «Η απουσία ενδείξεων στα απολιθώματα για ενδιάμεσα στάδια μεταξύ των κυρίων αλλαγών στον οργανικό σχεδιασμό, πραγματικά η ικανότης μας – ακόμη στην φαντασία μας – στην κατασκευή ενδιαμέσων σε πολλές περιπτώσεις, υπήρξαν ένα επίμονο και ένα μεμπτό πρόβλημα για την βαθμιαία έκθεση της εξελίξεως». ⁴¹

S. J. Gould

 

• «Όλοι οι παλαιοντολόγοι γνωρίζουν, ότι τα κατάλοιπα απολιθωμάτων περιέχουν ελάχιστα πολύτιμα στοιχεία στην κατεύθυνση των ενδιαμέσων μορφών· οι μεταβατικές μορφές μεταξύ των κυρίων ομάδων είναι χαρακτηριστικά απότομες». ⁴²

S. J. Gould

 

• «Η θεωρία της εξέλιξης προβάλλει συμβάντα ότι έγιναν πριν από εκατομμύρια χρόνια και δεν μπορεί να θεωρηθεί επιστήμη». ⁴³

S. J. Gould

 

• «Η εξαιρετική σπανιότης μεταβατικών μορφών στα κατάλοιπα απολιθωμάτων παραμένει σαν το εμπορικό μυστικό της παλαιοντολογίας… Η γεωλογική αναγραφή είναι εξαιρετικά ατελής και το γεγονός αυτό μακροχρόνια θα εξηγεί, γιατί δεν βρίσκουμε ενδιάμεσες ποικιλίες συνδέουσες μεταξύ τους όλες τις εκλιπούσες και ζώσες μορφές ζωής με καλύτερα βαθμιαία βήματα. Εκείνος που απορρίπτει τις απόψεις αυτές επί της φυσικής και γεωλογικής καταγραφής, θα απορρίψει σωστά και ολόκληρη τη θεωρία μου…».⁴⁴

S. J. Gould

 

• «Εις πείσμα της λαμπράς υποσχέσεως, ότι η παλαιοντολογία παρέχει ένα μέσο για να «βλέπουμε» την εξέλιξη, παρουσιάσθηκαν μερικές δυσκολίες για τους εξελικτικούς, από τις οποίες οι πιο διαβόητες είναι η παρουσία των χασμάτων στα κατάλοιπα των απολιθωμάτων. Η εξέλιξη απαιτεί ενδιάμεσες μορφές μεταξύ των ειδών, η δε παλαιοντολογία δεν τις προμηθεύει. Τα χάσματα συνεπώς πρέπει να είναι ένα συνακόλουθο χαρακτηριστικό των καταλοίπων». ⁴⁵

Dr. Kitts B. David

 

• «Είναι ένα χαρακτηριστικό των γνωστών καταλοίπων απολιθωμάτων, ότι τα πλείστα είδη εμφανίζονται απότομα. Κατά κανόνα δεν κυριαρχούνται από σειρές ακολουθιών, σχεδόν μη αντιληπτά μεταβαλλομένων προγόνων, τέτοιες όπως πίστευε ο Δαρβίνος ότι έπρεπε κανονικά να ήταν η εξέλιξη… Χάσματα μεταξύ γνωστών ειδών είναι σποραδικά και συχνά μικρά. Χάσματα μεταξύ γνωστών τάξεων, κλάσεων και φυλών είναι συστηματικά και σχεδόν πάντοτε μεγάλα».

 

• «Τα πραγματικά γεγονότα, η ζωή των ζώων… και η ταφή τους μέσα στα πετρώματα, δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο παρατηρήσεως… το παρόν είναι το μόνο πράγμα που διαθέτουμε ως δεδομένο». ⁴⁶

Dr. Simpson George Gaylord

 

• «Αντίθετα προς ό,τι πλείστοι επιστήμονες γράφουν, τα κατάλοιπα των απολιθωμάτων δεν στηρίζουν την δαρβίνεια θεωρία της εξελίξεως, γιατί είναι αυτή η ίδια η θεωρία (υπάρχουν διάφορες) την οποία χρησιμοποιούμε για να ερμηνεύσουμε τα κατάλοιπα των απολιθωμάτων. Κατ’ αυτό τον τρόπο είμεθα ένοχοι του λογικού σφάλματος του φαύλου κύκλου, εάν λέμε ότι τα κατάλοιπα των απολιθωμάτων στηρίζουν τη θεωρία». ⁴⁷

Dr. West R Ronald

 

• «Τα απολιθώματα που διακοσμούν το οικογενειακό μας δένδρο είναι τόσο σπάνια, ώστε υπάρχουν περισσότεροι επιστήμονες από τα δείγματα. Το αξιοσημείωτο γεγονός είναι, ότι όλες οι φυσικές ενδείξεις που έχουμε για την ανθρώπινη εξέλιξη μπορούν να χωρέσουν μέσα σε ένα μόνο φέρετρο». ⁴⁸

Dr. Lyall Watson

 

• «Οι σύγχρονοι πίθηκοι, επί παραδείγματι, φαίνεται δεν έχουν προέλευση από πουθενά. Δεν έχουν κανένα χθεσινό κατάλοιπο απολιθώματος. Και η αληθινή προέλευση των σύγχρονων ανθρώπων – με την όρθια στάση, γυμνός, κατασκευαστής εργαλείων, όντα με μεγάλο εγκέφαλο – είναι, εάν πρόκειται να είμεθα έντιμοι με τον εαυτό μας, είναι εξίσου πράγμα μυστηριώδες». ⁴⁹

Dr. Lyall Watson

 

• «Αφού επέπληξε το θεολόγο για την εμπιστοσύνη του στους μύθους και στα θαύματα, η επιστήμη βρίσκεται στην ανεπιθύμητη θέση να αναγκάζεται να δημιουργήσει μια δική της μυθολογία: δηλαδή, την υπόθεση ότι κάτι που δεν μπορεί να αποδειχτεί ότι συμβαίνει σήμερα, παρά τις μεγάλες προσπάθειες, στην πραγματικότητα, συνέβη στο πολύ μακρινό παρελθόν». ⁵⁰

Loren Eiseley

 

• «Όπως γνωρίζουμε, υπάρχει μεγάλη διάσταση απόψεων ανάμεσα στους βιολόγους, όχι μόνο για τα αίτια, αλλά ακόμη και για την ίδια τη διαδικασία της εξέλιξης. Αυτή η διάσταση υπάρχει επειδή οι αποδείξεις είναι ανεπαρκείς και δεν οδηγούν σε κανένα αναμφισβήτητο συμπέρασμα. Επομένως, είναι σωστό και κατάλληλο να επιστήσουμε την προσοχή τού μη επιστημονικού κοινού σ’ αυτές τις διαφωνίες για την εξέλιξη».

W.R. Thompson

 

• «Ο Δαρβίνος δεν έδειξε ότι τα είδη προήλθαν από φυσική επιλογή. Απλά, έδειξε πως αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί. Και όπως αυτός πείστηκε, μπορούσε κι άλλους να πείσει». ⁵¹

W.R. Thompson

 

• «Έναν αιώνα μετά το θάνατο του Δαρβίνου, δεν έχουμε ακόμη την παραμικρή ιδέα που θα μπορούσε να αποδειχτεί, ή έστω να πιστοποιηθεί σχετικά με το πώς πραγματικά έλαβε χώρα η εξέλιξη – και στα πρόσφατα χρόνια αυτό έχει οδηγήσει σε μια ασυνήθιστη σειρά συγκρούσεων γύρω από το όλο ζήτημα… Υφίσταται μια κατάσταση σχεδόν ανοιχτού πολέμου ανάμεσα στους ίδιους τους εξελικτές, όπου όλες οι [εξελικτικές] αιρέσεις προωθούν μερικές νέες τροποποιήσεις». ⁵²

C. Booker

 

• «Όταν ψάχνεις για συνδετικούς κρίκους ανάμεσα στις κύριες ομάδες ζώων, διαπιστώνεις ότι ‘απλώς δεν υπάρχουν’.» ⁵³

Fancis Hitching

 

• «Για να μιλήσουμε με τον πιο ήπιο τρόπο… Αν ο Δαρβινισμός είναι πραγματικά η μεγάλη ενοποιητική αρχή της βιολογίας, περιλαμβάνει υπερβολικά μεγάλες περιοχές άγνοιας. Αποτυγχάνει να εξηγήσει μερικά από τα πιο βασικά ερωτήματα: πώς τα νεκρά χημικά στοιχεία ζωντάνεψαν, ποιοι κανόνες γραμματικής βρίσκονται πίσω από το γενετικό κώδικα, πώς τα γονίδια διαμορφώνουν τη μορφή των ζωντανών οργανισμών… Η θεωρία της εξέλιξης είναι τόσο ανεπαρκής ώστε της αξίζει να την χειριζόμαστε σαν ένα ζήτημα πίστης». ⁵⁴

Francis Hitching

 

• «Η θεωρία του Δαρβίνου για την [εξέλιξη] ήταν πάντοτε στενά συνδεδεμένη με τις αποδείξεις των απολιθωμάτων, και πιθανόν οι περισσότεροι να υποθέτουν ότι τα απολιθώματα αποτελούν μεγάλο μέρος των επιχειρημάτων που υποστηρίζουν τις δαρβινικές ερμηνείες της ιστορίας της ζωής. Δυστυχώς, αυτό δεν είναι πλήρως αληθινό… Το γεωλογικό αρχείο ούτε τότε ούτε και τώρα παρέχει κάποια πλήρως διαβαθμισμένη αλυσίδα αργής και προοδευτικής εξέλιξης». ⁵⁵

Bulletin Μουσείου Σικάγου

 

• «Η πιθανότητα να προήλθε η ζωή από τυχαίο γεγονός παραβάλλεται με την πιθανότητα να προέλθει ένα λεπτομερές λεξικό από μια έκρηξη σε ένα τυπογραφείο». ⁵⁶

 

• «Η αντίληψη της οργανικής εξέλιξης τοποθετείται πολύ υψηλά από τους βιολόγους, για πολλούς από τους οποίους αποτελεί αντικείμενο θρησκευτικής αφοσίωσης, γιατί τη θεωρούν ως ανώτατη ολοκληρωτική αρχή». ⁵⁷

Edwin Conklin

 

• «Κάτω από αυτή [την Κάμβρια περίοδο] υπάρχουν ιζήματα τεράστιου πάχους στα οποία θα περιμέναμε να βρεθούν πρόγονοι των Κάμβριων μορφών. Αλλά δεν τους βρίσκουμε· αυτά τα παλιότερα στρώματα είναι σχεδόν γυμνά από ίχνη ζωής, και η γενική εικόνα θα μπορούσε να ειπωθεί λογικά ότι είναι συνεπής με την ιδέα μιας ειδικής δημιουργίας στην αρχή της Κάμβριας περιόδου». ⁵⁸

Alfred Romer

 

• «Οι κρίκοι λείπουν ακριβώς εκεί που πολύ ζωηρά τους επιθυμούμε και είναι εξαιρετικά πιθανό ότι πολλοί ‘κρίκοι’ θα εξακολουθούν να λείπουν». ⁵⁹

Alfred Romer

 

• «Αν η προοδευτική εξέλιξη από απλές σε πολύπλοκες μορφές είναι σωστή, θα έπρεπε να βρεθούν οι πρόγονοι αυτών των πλήρως αναπτυγμένων ζωντανών πλασμάτων στην Κάμβρια περίοδο· αλλά δεν έχουν βρεθεί και οι επιστήμονες παραδέχονται ότι οι πιθανότητες να βρεθούν ποτέ είναι ελάχιστες. Βασιζόμενοι μόνο στα γεγονότα και σ’ αυτά που πραγματικά έχουν βρεθεί μέσα στη γη, ταιριάζει καλύτερα η θεωρία για μια ξαφνική πράξη δημιουργίας μέσω της οποίας εμφανίστηκαν οι μεγαλύτερες μορφές ζωής». ⁶⁰

Harold Coffin

 

• «Οι αποδείξεις των απολιθωμάτων θα μπορούσαν να είναι συνεπείς με την ιδέα ενός Μεγάλου Σχεδιαστή». ⁶¹

Carl Sagan

 

• «Πρέπει να καταφύγουμε στη φαντασία για να προσθέσουμε τη σάρκα και τις τρίχες σε αυτές τις αναπαραστάσεις… Το χρώμα του δέρματος· το χρώμα, η μορφή και η κατανομή των μαλλιών· η μορφή των χαρακτηριστικών· και η όψη του προσώπου – αυτά είναι χαρακτηριστικά για τα οποία δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα για κανένα προϊστορικό άνθρωπο». ⁶²

James C. King

 

• «Όπως προοδευτικά μαθαίνουμε ότι οι πρωτόγονοι άνθρωποι δεν ήταν κατ’ ανάγκη αγριάνθρωποι, έτσι πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ότι οι πρώτοι άνθρωποι της Εποχής των Παγετώνων δεν ήταν ούτε άγρια ζώα ούτε μισοπίθηκοι ούτε ηλίθιοι. Απ’ αυτό προήλθε η απερίγραπτη ανοησία όλων των προσπαθειών να αναπαραστήσουν τον άνθρωπο του Νεάντερταλ ή ακόμη και τον άνθρωπο του Πεκίνου». ⁶³

Ivar Lissner

 

• «Τα κατάλοιπα απολιθωμάτων από αρχαίες μορφές ζωής που ανακαλύφθηκαν στα πετρώματα δεν αποκαλύπτουν κάποια απλή αρχή… Έτσι, η θεωρία της εξέλιξης στερείται θεμελίου». ⁶⁴

Fred Hoyle – C. Wickramasinghe

 

• «Αν κάποιος δεν είναι προκατειλημμένος είτε από κοινωνικές δοξασίες είτε από επιστημονική εκπαίδευση υπέρ της πεποίθησης ότι η ζωή προήλθε (αυτόματα) πάνω στη γη, ο απλός υπολογισμός (οι μαθηματικές πιθανότητες εναντίον της) εξαλείφει τελείως αυτή την ιδέα». ⁶⁵

Fred Hoyle – C. Wickramasinghe

 

• «…ξεκίνησε ένα πνευματικό κίνημα που κατέληξε στην έκδοση του βιβλίου του Δαρβίνου Καταγωγή των Ειδών. Αυτό το βιβλίο επικροτήθηκε πλατιά και ερμηνεύτηκε ως δικαιολογία για την εγκατάλειψη των βιβλικών ιδεών της δημιουργίας υπέρ τυχαίων διαδικασιών… Η αλήθεια πρέπει να είναι ότι υπάρχουν πολλά που είναι βασικά εσφαλμένα στον δαρβινισμό και πολλά που είναι στην ουσία, αν και όχι σε λεπτομέρεια, σωστά από την άποψη των φανατικών χριστιανών που πιστεύουν στις θεμελιώδεις αρχές του χριστιανισμού… Είναι ενδιαφέρον ότι, το αποτέλεσμα στο οποίο καταλήξαμε τώρα, συμφωνεί επίσης με τις δοξασίες των περισσότερων μεγάλων θρησκειών του κόσμου». ⁶⁶

Fred Hoyle – C. Wickramasinghe

• «Δεν υπάρχει άλλος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε την ακριβή διάταξη των χημικών στοιχείων της ζωής παρά μόνο αν επικαλεστούμε τη δημιουργία θεωρώντας ότι συνέβηκε σε παγκόσμια κλίμακα». ⁶⁷

C. Wickramasinghe

 

• «Η προέλευση της ζωής φαίνεται προς το παρόν να είναι σχεδόν ένα θαύμα».⁶⁸

Francis Crik

 

• «Η πολυπλοκότητα του απλούστερου γνωστού τύπου κυττάρου είναι τόσο μεγάλη ώστε είναι αδύνατον να δεχθούμε ότι ένα τέτοιο αντικείμενο θα μπορούσε να εμφανισθεί ξαφνικά από κάποιο αλλόκοτο, εξαιρετικά απίθανο γεγονός… Η δαρβινική πεποίθηση για τυχαία προέλευση είναι ο μεγάλος κοσμογονικός μύθος του 20^ου αιώνα…».⁶⁹

Michael Denton

 

• «Επειδή στην ουσία είναι μια θεωρία ιστορικής ανακατασκευής είναι αδύνατο να επαληθευθεί με πειραματική ή άμεση παρατήρηση, όπως φυσιολογικά συμβαίνει στην επιστήμη… Επιπλέον, η θεωρία της εξέλιξης ασχολείται με μια σειρά από μοναδικά γεγονότα, την προέλευση της ζωής, την προέλευση της νοημοσύνης κ.ο.κ. Τα μοναδικά γεγονότα είναι ανεπανάληπτα και δεν μπορούν να υποβληθούν σε οποιοδήποτε είδος πειραματικής έρευνας».

Michael Denton

 

• «Η επίδραση της εξελικτικής θεωρίας σε τομείς πολύ διαφορετικούς από τη βιολογία είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα στην ιστορία όσον αφορά μια άκρως υποθετική ιδέα για την οποία δεν υπάρχουν αδιάσειστες επιστημονικές αποδείξεις μπορεί να φτάσει στο σημείο να διαμορφώσει τον τρόπο σκέψης μιας ολόκληρης κοινωνίας και να εξουσιάσει την άποψη μιας εποχής… μοιάζει περισσότερο με κανόνα της μεσαιωνικής αστρολογίας παρά με σοβαρή… επιστημονική θεωρία». ⁷⁰

Michael Denton

 

• «Δεν υπάρχει ούτε ένα γεγονός, ούτε μια υπόθεση σήμερα, που να δίνει εξήγηση της γέννησης της ζωής ή της φυσικής εξέλιξης». ⁷¹

Pierre Lecomte du Noüy

 

• «Κάθε σύμπλεγμα, τάξη ή οικογένεια φαίνεται πως γεννήθηκε ξαφνικά και δύσκολα βρίσκουμε τις μορφές που τις συνδέουν με το προηγούμενο γένος. Όταν τις ανακαλύπτουμε είναι ήδη διαφοροποιημένες. Όχι μόνον δεν βρίσκουμε καθόλου σχεδόν μεταβατικές μορφές, αλλά γενικά είναι αδύνατο να συνδέουμε αυθεντικά ένα νέο σύμπλεγμα με ένα παλιό… Τα πτηνά έχουν όλα τα δυσάρεστα (για τους εξελικτικούς) χαρακτηριστικά της απόλυτης δημιουργίας». ⁷²

Pierre Lecomte du Noüy

 

• «Για να παραχθεί ένα μόνο μόριο πρωτεΐνης, τυχαίως, θα απαιτούνταν ο αριθμός 1 ακολουθούμενος από 243 μηδενικά, 10 στην 243^η δύναμη… δεν θα υπήρχε αρκετός χρόνος για τη γη για να παραχθεί ζωή! Ένα μόριο πρωτεΐνης μόνο του είναι άχρηστο. Χρειάζονται εκατοντάδες εκατομμύρια ομοίων μορίων… Αν η πιθανότητα εμφανίσεως ενός ζωντανού κυττάρου μπορούσε να εκφρασθεί μαθηματικά, οι προηγούμενοι αριθμοί θα φαίνονταν ασήμαντοι!»⁷³

Pierre Lecomte du Noüy

 

• «Από τη σχεδόν ολοκληρωτική απουσία απολιθωμάτων που να ανήκουν στα σημεία των διακλαδώσεων, συνεπάγεται ότι κάθε εξήγηση του μηχανισμού της εξελίξεως παρουσιάζεται βαρειά χρεωμένη με υποθέσεις. Λόγω απουσίας συγκεκριμένων στοιχείων… δεν εκφράζουμε παρά υποθέσεις, γνώμες για τις οποίες δεν έχουμε καθόλου τα μέσα να εκτιμήσουμε το βαθμό πιθανότητας».

Pierre-Paul Grassè

 

• «Η φυσική ευταξία δεν ανακαλύφτηκε από την ανθρώπινη διάνοια ούτε τέθηκε από κάποιες δυνάμεις με ικανότητες αντίληψης… Η ύπαρξη ευταξίας προϋποθέτει την ύπαρξη οργανωτικής νοημοσύνης. Τέτοια νοημοσύνη δεν μπορεί να είναι άλλη από τη νοημοσύνη του Θεού».

 

• «Είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι ένας κόσμος χωρίς Θεό είναι αδιανόητος». ⁷⁴

 

• «Στην ιστορία των πρωτευόντων, πρέπει να φυλαγόμαστε και να μην παίρνουν τοις μετρητοίς τις ανασυστάσεις των προγονικών μας τύπων οι οποίες βασίζονται σε πενιχρά στοιχεία (λίγα δόντια, ένα κομμάτι σαγονιού, μια κρανιακή κάψα) και τις οποίες προτείνουν, στα σοβαρά, διάφοροι παλαιοντολόγοι με αχαλίνωτη φαντασία. Απ’ αυτή τη φαντασία εξηγείται και η γρηγοράδα με την οποία ξεφυτρώνουν και ξεριζώνονται τα γενεαλογικά δέντρα του ανθρώπου!».

 

• «Η ιδέα ότι ο άνθρωπος προκύπτει από αναρίθμητα σφάλματα αντιγραφής του DNA, που παράγονται κατά τον μοριακό αυτοδιπλασιασμό… μου φαίνεται, αν την καλοσυλλογιστώ, μυστήρια μεν… αλλά και αντίθετη με την πραγματικότητα, πράγμα που την καταδικάζει… Σα να λέμε, από την ανυπακοή στους νόμους, από την αναρχία προκύπτει η τάξη! Εδώ θα περιοριστούμε να καταγγείλουμε τον εκ βάθρων υποθεϊκό χαρακτήρα της θεωρίας της εξέλιξης».

 

• «Πράγματι απονέμοντας στη θεά τύχη τη μητρότητα του εγκεφάλου, του ματιού, του εσωτερικού αυτιού… εκδηλώνουμε μεγάλη δόση αφέλειας ή τυφλής εμπιστοσύνης σε μια υπόθεση που είναι το ίδιο πράγμα. Δεν έχουμε να κάνουμε εδώ με μια μόνο μετάλλαξη αλλά με χιλιάδες μεταλλάξεις…».

 

• «Ποιες πιθανότητες πλανιόνταν άραγε, τον καιρό εκείνο… ώστε να πραγματοποιηθούν ένα σύνολο δομές τόσο περίπλοκα οργανωμένες και τόσο στενά συντονισμένες…; Ενδέχεται οι πιθανότητες αυτές να ήταν τόσο ισχνές ώστε πρακτικά να ισοδυναμούσαν με μηδέν. Και εντούτοις, αυτό ακριβώς μας προτείνουν με πάσα σοβαρότητα και σοφία. Είναι σα να πιστεύουμε στον Άγιο Βασίλη και στις κούκλες που ρίχνει από τις καμινάδες…».⁷⁵

 

Pierre-Paul Grassè

 

• «Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ο Δαρβινισμός δεν είναι μια επιστημονική θεωρία που μπορεί να υποβληθεί σε δοκιμασία, αλλά ένα μεταφυσικό ερευνητικό πρόγραμμα – ένα εν δυνάμει πλαίσιο για επιστημονικές θεωρίες υποκείμενες σε δοκιμασία».⁷⁶

Karl Popper

 

• «Ο Δαρβινισμός είναι ένα ανεπαρκές πλαίσιο για την κατανόηση της προέλευσης των πολύπλοκων βιοχημικών συστημάτων… Ο Δαρβίνος ποτέ δεν φαντάστηκε το τρομερό βάθος της πολυπλοκότητας που υπάρχει ακόμα και στα πιο βασικά επίπεδα της ζωής».

Michael Behe

 

• «Το αποτέλεσμα αυτών των αθροιστικών προσπαθειών για την εξερεύνηση του κυττάρου – την εξερεύνηση της ζωής σε μοριακό επίπεδο – είναι μια δυνατή, καθαρή, διαπεραστική κραυγή: Σχέδιο!».

Michael Behe

 

• «Ακόμη πιο σημαντικό είναι το ότι υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι που βασίζονται στη δομή των ίδιων των (βιομοριακών) συστημάτων να πιστεύουμε πως η δαρβινική θεωρία δεν πρόκειται ποτέ να δώσει μια σαφή εξήγηση για τους μηχανισμούς της ζωής».

Michael Behe

 

• «Η μοριακή εξέλιξη δεν έχει επιστημονική βάση… Υπάρχουν ισχυρισμοί που λένε ότι υπήρξε τέτοια εξέλιξη, αλλά κανένας απολύτως δεν υποστηρίζεται από σχετικά πειράματα ή υπολογισμούς… η υποστήριξη της δαρβινικής μοριακής εξέλιξης είναι απλώς φανφαρονισμός». ⁷⁷

Michael Behe

 

• «Κάποιος γίνεται ή δεν γίνεται εξελικτικός, όχι εξαιτίας των λόγων τους οποίους συμπεραίνει από τη φυσική ιστορία, αλλά εξαιτίας των φιλοσοφικών του ιδεών».⁷⁸

Yves Delage

 

• «Η εξέλιξη είναι ένα είδος δόγματος στο οποίο δεν πιστεύουν οι ιερείς του, το διατηρούν όμως για το ποίμνιό τους». ⁷⁹

Paul Lemoine

 

• «Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος της εξέλιξης των μειζόνων ομάδων των ζώων πρέπει να γίνεται δεκτό με πίστη».

 

• «Καμία μελλοντική πειραματική εργασία δε θα μπορέσει ποτέ να αποδείξει τη θεωρία της εξελίξεως».⁸⁰

G.A. Kerkut

 

• «Η θεωρία της εξελίξεως είναι μια θεωρία παγκοσμίως αποδεκτή όχι επειδή μπορεί ν’ αποδειχτεί με λογικώς συνεπή απόδειξη ότι είναι αληθινή, αλλά διότι η μόνη εναλλακτική θέση, η ειδική δημιουργία, δεν μπορεί ασφαλώς να γίνει πιστευτή». ⁸¹

D.M. Watson

 

• «Η βασική θεωρία δεν είναι πολλές φορές τίποτε περισσότερο από μία υπόθεση και η εφαρμογή της προκαλεί πολυάριθμα ερωτήματα σχεδόν σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση». ⁸²

Ernst Mayr

 

• «Οι επιστήμονες είναι επίσης άνθρωποι. Και επειδή σε αυτήν την υπόθεση παίζονται πολλά, όπως λαμπρά βραβεία στη μορφή της φήμης και της δημοσιότητας… η εξέλιξη είναι μια επιστήμη που προωθείται από ατομικές φιλοδοξίες και γι’ αυτό επηρεάζεται πολύ από προκατειλημμένες πεποιθήσεις». ⁸³

David Pilbeam

 

• «Το να συγκρίνει κανείς σκελετούς, προκειμένου να αποφασίσει ποιος είναι ο πρόγονος και ποιος ο απόγονος, είναι μια μεθοδολογία δύσκολη αλλά και παραπλανητική, γιατί αναγκάζει τον παλαιοντολόγο να υιοθετεί όσα συμφωνούν με την γενική ιδέα που έχει στο μυαλό του και να απορρίπτει τα υπόλοιπα… Η ερμηνεία των απολιθωμάτων είναι ένα παιχνίδι μαντικής κι έτσι για κάθε ερώτημα που θέτει κανείς, μπορεί να πάρει περισσότερες από μία απαντήσεις… Αλλά ακόμη κι έτσι δεν είναι σίγουρο ότι οι διάφορες απαντήσεις είναι σωστές, κι είναι πολύ πιθανό ότι τα απολιθώματα δεν μας λένε την αλήθεια…». ⁸⁴

J. Gribbin – J. Cherfas

 

• «Για την καθιέρωση της συνέχειας που απαιτείται από τη θεωρία, επικαλούνται ιστορικά επιχειρήματα, παρόλο που τα ιστορικά στοιχεία λείπουν. Ως εκ τούτου γεννιούνται αυτοί οι εύθραυστοι πύργοι των υποθέσεων που βασίζονται σε υποθέσεις, όπου η πραγματικότητα και η φαντασία αναμειγνύονται σε μία αδιέξοδη σύγχυση». ⁸⁵

W.R. Thomson

 

• «Η πεποίθηση του Louis Leakey ότι έπρεπε να ψάξει στην Αφρική στηρίχθηκε εν μέρει στα επιχειρήματα του Δαρβίνου και εν μέρει – δεν χωρεί αμφιβολία – στο γεγονός ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κένυα… Το περιστατικό μας υπενθυμίζει άλλωστε ότι συχνά οι επιστήμονες κινούνται περισσότερο με το συναίσθημα παρά με τη λογική». ⁸⁶

Richard Leaky

 

• «Καθώς οι ανθρωπολόγοι ψάχνουν να βρουν το ανθρωπολογικό δισκοπότηρο, δηλαδή το σκελετό που οριστικά θα προσδιορίσει τον πρώτο πρόγονο των ανθρώπων, ξεσπούν διαμάχες στην επιστημονική κοινότητα, ενώ δεν λείπουν οι τσακωμοί για το ποιος θα πάρει άδεια ανασκαφής σε συγκεκριμένες περιοχές, οι εθνικισμοί, ο ρατσισμός, ο σεξισμός, καθώς επίσης κι ένας σχεδόν χωρίς σύνορα ανταγωνισμός για απόκτηση φήμης». ⁸⁷

Ann Gibbons

 

• «Η φράση ‘ενδιάμεσος κρίκος’ είναι παραπλανητική. Γιατί, δείχνει ότι λείπει, ένας μόνο κρίκος… Πιο σωστό θα ήταν να λένε, ότι το μεγαλύτερο μέρος της αλυσίδας – αν υπάρχει καν αλυσίδα – λείπει». ⁸⁸

Antony Standen

 

 

• «Η θεωρία της εξελίξεως, γίνεται αποδεκτή από τους ζωολόγους, όχι γιατί είδε ποτέ κανείς κάτι τέτοιο να λαβαίνει χώρα, ή ότι μπορεί λογικά και με συνέπεια να αποδειχτεί ότι είναι αληθινή, αλλά, γιατί η άλλη λύση που απομένει, ότι δηλ. υπάρχει Θεός Δημιουργός, είναι κάτι εντελώς απίστευτο».⁸⁹

D.M.S. Watson

 

• «Η θεωρία της εξελίξεως ούτε αποδείχτηκε, ούτε και μπορεί να αποδειχτεί. Την πιστεύουμε όμως, γιατί αλλιώς θα πρέπει να πιστέψουμε στη Δημιουργία απ’ τον Θεό, πράγμα που είναι για μας αδιανόητο». ⁹⁰

Sir Arthur Keith

 

• «Είναι καταπληκτική θρησκεία, όχι όμως επιστήμη. Είναι περισσότερο παραλογία παρά βιολογία».⁹¹

Sir Arthur Keith

 

• «Η σημερινή επικρατούσα εξελικτική θεωρία είναι μια σύνθεση των ιδεών του Δαρβίνου και της μοντέρνας γενετικής – μοριακής βιολογίας… Μολονότι υπάρχει αμφισβήτηση και αντίλογος σ’ αυτή τη «νέα-δαρβινική» εικόνα η κυρίαρχη άποψη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υπόβαθρο για να τεθούν φιλοσοφικά ερωτήματα σχετικά με την εξελικτική βιολογία».

 

• «Μεγάλο μέρος της έλλειψης άνεσης σχετικά με τον δαρβινισμό επικεντρώθηκε στον ζωτικό μηχανισμό της φυσικής επιλογής, ειδικά με το εναλλακτικό του όνομα της «επιβίωσης των ικανότερων»… Ο ουσιώδης μηχανισμός του δαρβινισμού ανάγεται στην κενή ταυτολογία ότι εκείνοι που επιβιώνουν είναι αυτοί που επιβιώνουν!».

 

• «Ο νεοδαρβινισμός είναι μια ιστορική θεωρία. Επομένως, εκτός από την ασάφεια, ακόμα και κατ’ αρχήν δεν αφήνει περιθώριο για πρόγνωση… Γι’ αυτόν τον λόγο, ακόμα δεν μπορεί να υπάρξει μια πραγματική επαλήθευσή της. Παραμένει μη ανατρέψιμη. Δεν (μοιάζει να) είναι αληθινή επιστήμη… Υπάρχει η προσπάθεια να καθιερωθεί η εξέλιξη ως γεγονός…». ⁹²

Θανάσης Γ. Παπαβασιλείου

• «Το έργο του Δαρβίνου είναι γεμάτο ασάφειες, αντιφάσεις και θεωρητικές αναθεωρήσεις… Διαδοχικές εκδόσεις της «καταγωγής» περιέχουν σοβαρές αλλαγές. Τα γραπτά του έχουν περισσότερα κοινά με τους άλλους μεγάλους θεωρητικούς του 19^ου αιώνα του Marx και του Freud απ’ ό,τι με τον Νεύτωνα». ⁹³

 

• «Οι οργανισμοί φαίνεται πως έχουν σχεδιαστεί. Προσεχτικά και περίτεχνα… Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν κύρια απόδειξη υπέρτατου Σχεδιαστή».⁹⁴

R. Lewontin

 

• «Δεν μπορείς να ισχυρισθείς ότι έχεις διαπιστώσει τη γένεση των θηλαστικών από τα μη-θηλαστικά. Δεν ήσουν παρών…

Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την καταγωγή του ανθρώπου. Παρά τα ενθουσιώδεις και αισιόδοξες εκρήξεις μερικών παλαιοντολόγων, πρέπει να ομολογηθεί ότι κανένα απολίθωμα ανθρωποειδούς δεν μπορεί να θεωρη-θεί ως κατ’ ευθείαν πρόγονος του ανθρώπου… Εδώ έχεις τον Χόμο Σάπιενς, εκεί έχεις ένα άλλο απολίθωμα κι εκεί ένα άλλο. Μεταξύ τους υπάρχουν χρονικά χάσματα. Το πώς θα γεφυρώσεις τα χάσματα αυτά είναι υπόθεση δική σου. Η φύση δεν σου προσφέρει γέφυρες. Δε νομίζω ότι κάποιο από τα απολιθώματα αυτά όντως είναι ο άμεσος πρόγονος του ανθρώπου…». ⁹⁵

R. Lewontin

 

• «… Μια θεωρία που μπορεί να εξηγήσει τα πάντα, στο τέλος δεν εξηγεί τίποτε. Παύει να είναι θεωρία για τον πραγματικό κόσμο, γίνεται μεταφυσική κενολογία, η οποία γεννά όλους τους δυνατούς κόσμους, αλλά και όσους μπορεί κανείς να φανταστεί». ⁹⁶

R. Lewontin

 

• «Η επιστήμη δεν υποχρεώνει την αποδοχή μιας υλιστικής εξήγησης προέλευσης του κόσμου. Οι αθεϊστές την αποδέχονται στην πρότερη δέσμευσή τους. Όσον αφορά τον υλισμό να δημιουργήσουν ένα σύνολο εννοιών οι οποίες οδηγούν σε υλιστικές εξηγήσεις. Αυτός ο υλισμός είναι αδιαπραγμάτευτος επειδή δεν μπορούμε να αφήσουμε το πόδι του Θεού να πατήσει το κατώφλι μας». ⁹⁷

R. Lewontin

 

• «Η θεωρία της εξέλιξης δια της φυσικής επιλογής φαίνεται ότι είναι είτε ανεπαρκής, μη εύλογος, ή τελικά εσφαλμένη». ⁹⁸

G. Taylor

• «Ακόμα και η σχετική σύγχρονη ιστορία (από τα πιθηκοειδή στον άνθρωπο) είναι διάτρητη από αβεβαιότητες· οι αυθεντίες βρίσκονται συχνά σε δίλημμα και για τις θεμελιώδεις αρχές και για τις λεπτομέρειες». ⁹⁹

Th. Dobhansky

 

• «Μέχρι τώρα η επιστήμη δεν έχει καμιά ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα του πώς δημιουργήθηκε η ζωή πάνω στη γη… Είτε δημιουργήθηκε η ζωή πάνω στη γη με τη θέληση κάποιας οντότητας που η επιστήμη δεν μπορεί να κατανοήσει, είτε εξελίχθηκε αυθόρμητα και συμπτωματικά χάρη σε χημικές αντιδράσεις μη έμβιας ύλης… Η πρώτη θεωρία… αποτελεί μια δήλωση πίστης στη δύναμη Υπέρτατου Όντος… Η δεύτερη θεωρία είναι κι αυτή μία δήλωση πίστης, αφού προϋποθέτει πως η επιστημονική εξήγηση… είναι σωστή χωρίς όμως, να διαθέτει συγκεκριμένες αποδείξεις για να υποστηρίξει μια τέτοια δοξασία». ¹⁰⁰

Robert Jastrow

 

• «Η πίστη στην εξέλιξη της ζωής και της νόησης βρίσκει αδιέξοδα σε κάθε στάδιο. Είναι τόσο πολλοί οι λόγοι για τους οποίους η ζωή θα αδυνατούσε να εξελιχθεί σε ένα περίπλοκο και αφιλόξενο περιβάλλον ώστε είναι ύβρις να εικάζουμε ότι, με αρκετό άνθρακα και αρκετό χρόνο, όλα θα ήταν πιθανά». ¹⁰¹

John Barrow

 

• «Η θεωρία της εξέλιξης δεν είναι απλώς ένα αδρανές στοιχείο μιας θεωρητικής επιστήμης. Είναι επίσης, και αναπόφευκτα, μια δυνατή λαϊκή διήγηση για την καταγωγή του ανθρώπου».

Mary Midgley

 

• «Η φράση ‘επιβίωση του ισχυρότερου’ έχει χρησιμοποιηθεί από τότε που την πρωτοδιατύπωσε ο Χέρμπερτ Σπένσερ… έχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι η ιδέα αυτή είναι ανόητη…».

Mary Midgley

 

• «Ο Δαρβίνος έμενε διαρκώς ανικανοποίητος από τις προσπάθειές του, τροποποιώντας διαρκώς τα βιβλία του ώστε να αποδώσει με ακρίβεια μια πτυχή που είχε παραβλέψει…».

Mary Midgley

 

• «Η θεωρία της εξέλιξης, λοιπόν, είναι ο μύθος της εποχής μας για τη δημιουργία. Μας λέει για την καταγωγή μας και διαμορφώνει έτσι τις αντιλήψεις μας για το τι είμαστε. Δεν επηρεάζει μόνο τη σκέψη μας, αλλά και τα συναισθήματα και τις πράξεις μας, με τρόπο που ξεπερνά πολύ την επίσημη λειτουργία της ως βιολογικής θεωρίας».

Mary Midgley

 

• «Ο μαρξισμός και ο εξελικτισμός, οι δύο μεγάλες κοσμικές θρησκείες της εποχής μας, εμφανίζουν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της θρησκευτικής μορφής». ¹⁰²

Mary Midgley

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

1. Βλ. ενδεικτικά Η καταγωγή των ειδών, σελ. 17, 20, 203, 342, 482 από την έκδοση Γκοβόστη.

2. Βλ. Επιστολή του Δαρβίνου στον Τσαρλς Λάυελ και Φ.Γ. Χιούτον με ημερομηνία 20.4.1861.

3. Βλ. Barry G. Gale, Evolution without Evidence: Charles Darwin and The Origin of species (1982).

4. Προβατάς Μ., (Α)θεου αυταπάτη, (Συνέντευξη του Ρίτσαρντ Ντόκινς), Βημαmagazino τ. 491, Αθήνα 2007, σελ. 28-36.

5. Κ. Δαρβίνος, στο βιβλίο του Herbert Wendt, From Ape to Adam, 1972.

6. Κ. Δαρβίνος, βλ. Αμερικάνικος Φονταμενταλισμός σελ. 324.

7. Βίος και Επιστολές, εκδ. Francis Darwin τομ. ΙΙ, σελ. 210.

8. Κ. Δαρβίνος, Η καταγωγή των ειδών και η σεξουαλική επιλογή (εκδ. Γκοβόστης) σελ. 67.

9. Κ. Δαρβίνος, Η καταγωγή των ειδών (Γκοβόστης) σελ. 325.

10. Louis T. Moore, Παλαιοντολόγος, The Dogma of Evolution, σελ. 160.

11. Niles ElDr.edge, Ian Tattersall: The Myths of Human Evolution (1982).

12. J. de Morgan, Η πρωτόγονη κοινωνία, σελ. 32, 33.

13. Περιοδικό Corpus, τεύχος 17, σελ. 24, 33.

14. Henry Gee, In Search of Deep Time (New York 1999) σελ. 126.

15. The Encyclopaedia Americana (1942) τομ. 18^ος, σελ. 182, 186.

16. Saren Lavtrup, εξελικτικός βιολόγος, Καθηγητής ζωικής φυσιολογίας στο University Ume στη Σουηδία, Darwinism: The refutation of a myth (New York 1957) σελ. 352.

17. W. Howells, Prehistoire et histoire naturelle de l’ home (Paris 1948) σελ. 106.

18. Δαρβινικά (1893) πρόλογος.

19. Max Westenhöfer, Der Eigenweg des Menschen (Berlin 1942) σελ. 13.

20. P. Skelton, Evolution, The Open University (Milton Keyne, UK 1993) σελ. 137, 138.

21. Jonathan Wells, βιολόγος, The Icons of Evolution (2000).

22. J. Diamond (σύγχρονος ανθρωπολόγος), Ο τρίτος Χιμπαντζής, σελ. 33.

23. C.D. Kreger, Homo Habilis (2002) www.Archaeologyinfo.com.

24. Dr.. Gale Barry, Evolution without Evidence (1982).

25. Dr. Pilbeam David (Physical Anthropologist, Yale University, U.S.A.), Rearranging our family tree, Human Nature, June 1978, σελ. 45.

26. Dr. Paterson Collin, παλαιοντολόγος του Βρετανικού Μουσείου, Keynote aDr.ess at the American Museum of Natural History N.Y. 5.11.1981.

27. H. S. Lipson, Physics Bulletin, 1980, τομ. 31 σελ. 138 άρθρο με θέμα «Ένας φυσικός ερευνά την εξέλιξη».

28. H.S. Lipson, Physics Bulletin 1980, τομ. 31 σ. 138.

29. Dr. Tahmisian, ατομικός φυσικός, The Fresno Bee, August 1959.

30. Richard Dawkins, The Necessity of Darwinism, New Scientist 94, 1982 σ. 130.

31. Richard Dawkins, www.edge.org ‘What we Believe But Cannot Prove’, John Brockman (editor) Free Press 2005.

32. Muggeridge Malcolm, Φιλόσοφος – Δημοσιογράφος, Pascal Lectures University of Waterloo Ontario.

33. F. Hoyle, Διάσημος Αστροφυσικός – Κοσμολόγος.

34. Fred Hoyle, ‘Hoyle on Evolution’, Nature τομ. 294, 12.11.1981, σε. 105.

35. F. Hoyle – Ch. Wickramsinghe, Σύμπαν Κοσμική ζωική δύναμη (Κονιδάρης) σελ. 177.

36. Fred Hoyle, άρθρο στην Corriere della Sera, ΤΑ ΝΕΑ 9/6/1987.

37. Fred Hoyle, Evolution from Space σελ. 141,142.

38. Dr. Raup David M., Probalistic Models in Evolutionary Biology, American Scientist, vol. 166, Jan./Febr. 1977 σ. 57.

39. Dr. Raunaire Luis, Πρόεδρος της Βιολογικής Εταιρείας, The Advocate, 8 Μαρτίου 1984, σ. 14.

40. S. J. Gould, διάσημος παλαιοντολόγος, Is a new and general Theory of Evolution Emerging? στο Evolution Now, του John Smith, 1982, σ. 133.

41. S. J. Gould, οπ. παρ. σελ. 40

42. S. J. Gould, Natural History, 86 July 1972, σ. 22,24.

43. S. J. Gould, Περιοδικό Discover Jan. 1985 σελ. 88.

44. S. J. Gould, The Panda’s Thumb, N. York 1980, σ. 181.

45. Dr. Kitts B. David.

46. Professor Dr. Simpson George Gaylord, εξελικτικός στο περιοδικό Δευκαλίων, Δεκ. 1978, σελ. 381.

47. Dr. West R. Ronald, εξελικτικός παλαιοντολόγος, Paleontology and Uniformianisme, Compass vol. 45, May 1968 σ. 216.

48. Dr. Lyall Watson, The Water People, Science Digest τ. 90 May 1982 σ. 44.

49. Dr. Lyall Watson, The Water People, Science Digest τ. 90 May 1982 σ. 44.

50. Loren Eiseley, Εξελικτής, The Immense Journey (New York 1957) σελ. 199.

51. W.R. Thompson, βιολόγος, τέως διευθύνων σύμβουλος του Commonwealth Institute of Biological Control του Καναδά, Πρόλογος της έκδοσης για την εκατοστή επέτειο του βιβλίου του Δαρβίνου Origin of Species (London 1956).

52. C. Booker, Αρθρογράφος των Times του Λονδίνου, The Star (Johannesburg), 20 Απριλίου 1982, σελ. 19.

53. Francis Hitching, The Neck of Giraffe (1982) σ.19.

54. Francis Hitching, The Neck of the Giraffe (1982), σελ. 107,108,117.

55. Bulletin του Μουσείου Φυσικής της Ιστορίας του Σικάγου, Ιανουάριος 1979, Τόμ. 50, Νο 1, σελ. 22,23.

56. Edwin Conklin, Καθ. της βιολογίας του Princeton, Readers Digest, January 1963, σ. 92.

57. Edwin Conklin, Man Real and Ideal (1943).

58. Alfred Romer, Παλαιοντολόγος, Natural History, Οκτώβριος 1959, σελ. 467.

59. Alfred Romer, Genetics, Paleontology and Evolution σελ. 114.

60. Harold Coffin, Ζωολόγος, Liberty, Σεπτέμβριος/Οκτώβριος 1975, σελ. 12.

61. Carl Sagan, Cosmos (New York, 1980) σελ. 29.

62. James C. King, The Biology of Race (New York 1971), σελ. 135,151.

63. Ivar Lissner, Man, God and Magic (New York, 1961), σελ. 304.

64. Fred Hoyle – C. Wickramasinghe, κοσμολόγοι, Evolution from the Space (1981).

65. Fred Hoyle – C. Wickramasinghe, Evolution from the Space (1981) σ. 8.

66. Fred Hoyle – C. Wickramasinghe, Σύμπαν, Κοσμική ζωική Δύναμη (εκδ. Κονιδάρη) σελ. 182,183.

67. C. Wickramasinghe, Daily Express London 14/8/81 σ. 28.

68. Francis Crik, μοριακός βιολόγος, Life itself σ. 98.

69. Michael Denton, Μοριακός Βιολόγος, σύγχρονος βιοχημικός, Evolution: A Theory in Crisis (1986) σ.33.

70. Michael Denton, Evolution: A Theory in Crisis (1986).

71. Pierre Lecomte Du Noüy, Γάλλος φυσικοχημικός και βιολόγος, Human Destiny (1947).

72. Pierre Lecomte Du Noüy, Human Destiny (1947) σ. 72, 79.

73. Pierre Lecomte Du Noüy, Human Destiny (1947) σ. 34.

74. Pierre-Paul Grassé, Γάλλος ζωολόγος και βιολόγος, L’ evolution du vivant σελ. 63.

75. Pierre-Paul Grassé, Εσύ ο μικρούλης θεός (εκδ. Ράππα) σελ. 125, 164, 168.

76. Karl Popper, Αυτοβιογραφία (1974) υπό τον τίτλο «Ο Δαρβινισμός ως ένα μεταφυσικό ερευνητικό πρόγραμμα.

77. Michael Behe, βιοχημικός, Darwin’s Black Box (2006)

78. Yves Delage, στο R.I. Noger Τhe wisdom of Evolution (1996).

79. Paul Lemoine, Γάλλος Γεωλόγος, Encyclopaedie Francaise (1937).

80. G.E. Kerkut, The Implication of Evolution 1960, σελ. 154, 157.

81. D.M. Watson, εξελικτικός, στο Nature τομ. 123 (1929) σελ. 233.

82. Ε. Mayr, Κορυφαίος εξελικτικός από τους πρωτεργάτες του Νεοδαρβινισμού, στο Animal Species and Evolution (1963).

83. David Pilbeam, στο βιβλίο του Τζων Ρίντερ, Missing Links (1981), σελ. 81, 209.

84. J. Gribbin – J. Cherfas, Το αίνιγμα του πιθήκου (1987) σελ. 231, 375.

85. W.R. Thomson, διευθυντής του Κοινοπολιτικού Ινστιτούτου βιολογικού ελέγχου της Οττάβας, στην Εισαγωγή μιας επί τη εκατονταετία έκδοσης της Προέλευσης των Ειδών.

86. Richard Leakey, Παλαιοανθρωπολόγος, για τον Louis Leakey στο Βιβλίο των Επιστημών (2005), σελ. 178, 179.

87. Ann Gibbons, ανθρωπολόγος, The First Human: The Race to Discover Our Earliest Ancestors.

88. Antony Standen, The Science is a Sacred Cow (1950).

89. D.M.S. Watson, εξελικτικός, στο Nature τομ. 123 (1929), σελ. 233

90. Arthur Keith, Βρετανός εξελικτικός, βλ. Θεός εναντίον Δαρβίνου, σχετική παράθεση.

91. Arthur Keith, βλ. Θεός εναντίον Δαρβίνου, σελ. 282.

92. Θανάσης Γ. Παπαβασιλείου, Καθηγητής βιοχημείας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, Προβλήματα και Δυσκολίες στη Θ.Τ.Ε. (Νέο-Δαρβινισμό), Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 15/2/2009 σελ. 39.

93. R. Lewontin, Μαρξιστής εξελικτικός βιολόγος, Δεν είναι απαραίτητα έτσι (2002).

94. R. Lewontin, Περιοδικό Δαυλός τ. 52, σελ. 70,71.

95. R. Lewontin, The New York Review of Books, Billions and Billions of Demons, January 9, 1997 σ. 28-29.

96. R. Lewontin, Adaption, περ. Δευκαλίων (1978) τευχ. 23-24, σελ. 462.

97. R. Lewontin, The New York Review of Books, Billions and Billions of Demons, January 9, 1997 σ. 28-29.

98. G. Taylor, The Great Evolution Mystery (1983) σ. 137-138.

99. Theodosius Dobhansky, Κορυφαίος Νεο-Δαρβινιστής, Το ανθρώπινο γένος εξελίσσεται, σελ. 168.

100. Robert Jastrow, επιφανής κοσμολόγος – αστρονόμος, Μέχρι να πεθάνει ο ήλιος (εκδ. Κρόνος) σελ. 75.

101. John Barrow, Η ανθρωπική αρχή (Σύναλμα).

102. Mary Midgley, Η θεωρία της εξέλιξης ως θρησκεία (Κουκίδα, 2011), σελ. 19, 25, 28, 45, 71.