Αποκάλυψις Ιησού Χριστού-μια ερμηνευτική προσέγγιση
Δοκίμιο Βιβλικής Εσχατολογίας
του Δρ. Εμμανουήλ Φραγκούλη
Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, είναι ένα βιβλίο το οποίο ανέκαθεν ασκούσε μια ιδιαίτερη γοητεία τόσο στους απλούς αναγνώστες της Βίβλου, που την έβλεπαν, και δικαίως, ως βιβλίο «κατεσφραγισμένο σφραγίσιν επτά», όσο και στους ανά τους αιώνες λόγιους, διανοούμενους, λογοτέχνες, καλλιτέχνες και άλλους. Πατέρες της εκκλησίας ενέκυψαν με σεβασμό και ιερό τρόμο πάνω από τις σελίδες της, αιρετικοί, αλλά και μυστικιστές και σχολιαστές. Λέγεται, ότι δε φτάνει ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου για να διαβάσει κανείς τα σχόλια που γράφτηκαν γύρω απ’ το μυστηριώδες αυτό βιβλίο, που ουκ ολίγοι, από τον 2° και 3° αιώνα μάλιστα, όπως οι Άλογοι και ο Διονύσιος ο Αλεξανδρείας και άλλοι εισηγήθηκαν την εκβολή του από την Καινή Διαθήκη!
Το σκοτεινό και δυσνόητο περιεχόμενό της και οι ερμηνευτικές ακροβασίες πολλών, έκαναν και τους πατέρες να επιβάλουν την περιθωριοποίηση της Αποκάλυψης στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Απ’ την άλλη, αυτό ακριβώς το ερμητικό κείμενό της που επιδέχεται ποικίλες ανεξάντλητες ερμηνείες, γοήτευσαν τους σχολιολόγους αρχαίους τε και νέους. Πρόχειρα σημειώνω εδώ τα υπομνήματα των I. Γιαννακόπουλου, Π. Μπρατσιώτη, Σ. Αγουρίδη, Σ. Δεσπότη, Κ. Σιαμάκη (μη ολοκληρωθέν), και το πρόσφατο (2011) του Ν. Βασιλειάδη.
Η ιωάννεια Αποκάλυψη προσέλκυσε, ακόμη, και διάνοιες σαν τον φυσικό Ισαάκ Νεύτωνα, τον Ουμπέρτο Έκο, (Η διακριτική αξία της Αποκάλυψης), αλλά και τους Νομπελίστες ποιητές μας Σεφέρη και Ελύτη που την απέδωσαν σε ωραία στρωτή, λογοτεχνική γλώσσα.
Παρά τις όποιες προσπάθειες και προσεγγίσεις του κειμένου, η Αποκάλυψη παραμένει ένα αξεδίψαστο κείμενο. Ασχολήθηκα μαζί της, με τρία δοκίμιά μου. Το ένα δημοσιεύτηκε στο βιβλίο μου Φως εξ Ανατολής. Τα άλλα δύο, σε περιοδικά.
Το γεγονός του ανεξάντλητου μεγαλείου της Αποκάλυψης, ήλκυσε προφανώς και τον Δρ. Ιωάννη Φραγκούλη, ιατροδικαστή, να καταθέσει κι αυτός, τις δικές του παρατηρήσεις, σκέψεις και ερμηνευτικές προτάσεις.
Το βιβλίο του με τίτλο Αποκάλυψις Ιησού Χριστού-Δοκίμιο Βιβλικής Εσχατολογίας, δείχνει, ότι κάνει μια προσωπική προσέγγιση, που σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως οριστική ή τελεσίδικη, αφού η ίδια η Αποκάλυψη λειτουργεί εν πολλοίς ως «ανοιχτό κείμενο», συνεχώς επανερμηνευόμενο ανάλογα με τα σημεία των καιρών και τη διαφαινόμενη εγγύτητα του τέλους.
Ο συγγραφέας εμφανίζεται ως καλός γνώστης όλων των Γραφών, της Παλαιάς τε και της Καινής Διαθήκης, απαραίτητη προϋπόθεση κατά τη γνώμη μου, για ν’ ασχοληθεί κανείς με την ερμηνεία της Αποκάλυψης. Η Αποκάλυψη είναι τα κεραμίδια της στέγης, ενός ενιαίου οικοδομήματος, που λέγεται Αγία Γραφή ή Βίβλος. Χωρίς καλή γνώση της γλώσσας των συγγραφέων της και ιδίως της Πεντατεύχου, των προφητών (κυρίως του Δανιήλ, Ζαχαρία και Ιεζεκιήλ), κάθε προσπάθεια προσέγγισής της, αποτελεί ματαιοπονία. Διότι η Αποκάλυψη, μολονότι είναι βιβλίο της Καινής Διαθήκης, είναι το πιο Ιουδαϊκό (στη γλώσσα και τις περιγραφές και τις παραστάσεις) βιβλίο της.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η Αποκάλυψη αποκαλύπτει συσκοτίζοντας και συσκοτίζει αποκαλύπτοντας. Κάτι πολύ βασικό και επανερχόμενο σαν μοτίβο, είναι ότι, στη διαλεκτική διαπάλη μεταξύ του αρνίου (Χριστού) και της αγνής γυναίκας (εκκλησίας), και του θηρίου (κόσμου, πολιτικο-οικονομικού συστήματος) και της πόρνης Βαβυλώνας (εκκοσμικευμένης εκκλησίας, διεφθαρμένης θρησκείας) την τελική νίκη θα την έχει το αρνίο το εσφαγμένο από καταβολής κόσμου. Η νίκη του αρνίου φθάνει στο αποκορύφωμά της, στο 19° κεφάλαιο της Αποκάλυψης, όπου και το αρνίο, περιγράφεται ως ένδοξος καβαλάρης πάνω σε ίππο λευκό, και με την ένδοξη χιλιετή βασιλεία. Ο συγγραφέας, δεν αποδέχεται την ερμηνεία που επικράτησε, ότι η χιλιετής βασιλεία είναι η συμβολική επικράτηση της εκκλησίας από την εποχή της ίδρυσής της, ίσαμε σήμερα, αλλά υποστηρίζει σθεναρά την άποψη των πρώτων Απολογητών του β' και γ' μ.Χ. αιώνα, που δέχονταν ότι στα έσχατα θα υπάρξει κατά γράμμα χιλιετής βασιλεία. Σε τούτο και σε κάποια άλλα σημεία φαίνεται ρηξικέλευθος, καθώς και στο ότι κάνει περιορισμένη χρήση των υπομνημάτων και της υπάρχουσας βιβλιογραφίας. Στην ερμηνεία των χωρίων, αφήνει την ίδια την Αγία Γραφή να μιλήσει και να αυτό-ερμηνευθεί με άλλα χωρία, που ρίχνουν φως, εφόσον, σύμφωνα με αρχαία ερμηνευτική αρχή, Scriptura ipso suis interpres (Η Γραφή ερμηνεύεται δια της Γραφής).
Πολύ αξιόλογο το δεύτερο μέρος της εργασίας, όπου ο συγγραφέας επεξηγεί βασικούς βιβλικούς όρους και λέξεις με σχόλια (ψυχή, κόλασις, Άδης, Χριστολογία κ.αλλ.) που στηρίζουν τις θέσεις του στην ερμηνευτική προσέγγιση.
Το βιβλίο του κ. Φραγκούλη αποτελεί μια αξιόλογη και αξιέπαινη προσπάθεια ενός μη θεολόγου αλλά πιστού ευσεβούς, να δει με άλλα μάτια το περιεχόμενο της Αποκάλυψης, και να επισημάνει την εσχατολογική διάσταση και την αξία της για την εποχή μας.