Ο "άνθρωπος της Σκιάς" είναι το τελευταίο σας βιβλίο (εκδ. Φυλάτος, 2016). Σε τι αναφέρεται και γιατί έχει αυτόν τον τίτλο;
Ο "άνθρωπος της Σκιάς" είναι μια συλλογή 18 διηγημάτων μου, που γράφτηκαν τα τελευταία χρόνια και μάλιστα, η πρώτη μου συλλογή διηγημάτων, αν εξαιρέσουμε το διήγημα με τίτλο "Ανεξερεύνητος Θεός" (2O12), που είναι διήγημα υβρίδιο, κάπως δοκιμιακού χαρακτήρα. Αυτά, επιλέχτηκαν ανάμεσα σε διάφορα άλλα διηγήματά μου, για να μπουν σ' αυτή τη συλλογή, γιατί έχουν μια ενοποιημένη ματιά, μια εσωτερική συνοχή μεταξύ τους, και υπακούουν σ' έναν κοινό παρονομαστή. Στον "άνθρωπο της Σκιάς". Ποιος είναι αυτός, Μας το λέει το motto του βιβλίου που είναι ρητό του γνωστού ψυχαναλυτή Καρλ Γιουγκ. Παραθέτω. "Ποιος ξέρει τι κακό παραμονεύει στις καρδιές των ανθρώπων, Η Σκιά ξέρει. Όσο θετικοί είμαστε εμείς τόσο μοχθηρή είναι αυτή". Ο τίτλος στη συλλογή δόθηκε από το πρώτο της διήγημα. Αλλά ταιριάζει γάντι και στα υπόλοιπα διηγήματα, γιατί όλα τους αποκαλύπτουν χαρακτήρες και τύπους, που προβάλλουν τον εξωτερικό τους άνθρωπο ως σημαντικό, ευυπόληπτο, ευγενικό κλπ ενώ στην πραγματικότητα είναι άνθρωποι είτε υποκριτές, είτε φιλόδοξοι, είτε φιλοχρήματοι, αλαζόνες, εγωκεντρικοί κ. άλλ., αποκρύπτοντας τον σκιερό, πραγματικό εαυτό τους, Ο οποίος όμως κάποια στιγμή, σε κάποια φάση της ζωής τους, αποκαλύπτεται με οδυνηρά ίσως αποτελέσματα
Μ' αυτά που μας λέτε, θα έλεγε κανείς ότι η συλλογή αυτή των διηγημάτων σας, που ένα απ' αυτά (Μπονόμπο) δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ίαμβος, είναι θέματα που συγγενεύουν με τα δοκίμιά σας στο βιβλίο "Το Μυστήριο του κακού".
Είναι ορθή η παρατήρησή σας. Φαίνεται καθαρά στα διηγήματα αυτά, η εμμονή μου γύρω από το πρόβλημα του ηθικού κακού όπως το αναπτύσσω με τα μάτια 14 μεγάλων στοχαστών στο "Μυστήριο του κακού" (εκδ. Νησίδες, 2014). Κατά κάποιον τρόπο, αποτελούν προέκταση των φιλοσοφικών μου αναζητήσεων και μεταφυσικών δοκιμίων.
Στα διηγήματά μου αυτά, αναφέρομαι σε τύπους περίεργους, sui generis, απομονωμένους, εγωκεντρικούς, που συνειδητά ή ασυνείδητα βρίσκονται σε σύγκρουση με τους άλλους, αλλά, ιδίως, με τον σκοτεινό εαυτό τους, με τα πάθη και τις αδυναμίες τους και τα ελαττώματά τους. Οι περισσότεροι απ' αυτούς αυταπατώμενοι ρέπουν προς την απάτη, χάριν κτήσεως φήμης, χρήματος και εξουσίας. Aπ' αυτήν την άποψη, Ο "άνθρωπος της Σκιάς" μπορεί vc είναι o καθένας μας. Ο οιοσδήποτε. Ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας ή ο ίδιος ο εαυτός μας. Τον οποίο πολλές φορές αγνοούμε. Και όπως ορθά παρατηρήθηκε «είναι πιο εύκολο να κατακτήσει κανείς τα Ιμαλάια παρά τον εαυτό του».
Γιατί ακολουθήσατε τη μικρή φόρμα (διήγημα), και όχι το μυθιστόρημα ή έστω τη νουβέλα, για να μεταφέρετε τους προβληματισμούς και τις ευαισθησίες σας στο αναγνωστικό κοινό;
Είμαι από τη φύση μου αλλά και από έξη μινιμαλιστής συγγραφέας. Ασκήθηκα ως δικηγόρος στο δικόγραφο (όπου δεν μπορεί κανείς να απεραντολογεί), στο δοκίμιο και, ιδίως, στην ποίηση. Έγραψα, όπως ξέρετε, και τρίστιχα και χάι-κάι. Μ' αρέσει ο σύντομος, ευθύβολος, πυκνός λόγος. Προτιμώ αυτά που θέλω να πω, να τα πω σύντομα, πυκνά και περιεκτικά. Όχι φλυαρώντας. Σέβομαι το χρόνο του αναγνώστη. Κάτι που μπορείς να το πεις π.χ. σε 70 σελίδες γιατί να το πεις με 500; Επειδή το θέλουν οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, που επιβάλλουν για εμπορικούς κερδοσκοπικούς λόγους τη μυθιστορηματική δικτατορία; Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει τόσο πολύ ελεύθερο χρόνο για να διαβάζει "σεντονιάδες", μυθιστορήματα των 500 και άνω σελίδων. Εκτός, κι αν, τα θέλει για το καλοκαίρι, στις ξαπλώστρες, για να περάσει με ένα-δυο απ' αυτά το καλοκαίρι του. Έτσι, όμως, δεν προάγεται η ποιότητα του βιβλίου και η ανάγνωση γενικότερα. Στην Ελλάδα είναι γνωστό ότι μόνο 250.000 άτομα περίπου διαβάζουν, κι απ' αυτά, μόνο 70.000 λογοτεχνία και, μάλιστα, το 70% είναι γυναίκες. Αυτή είναι η θλιβερή πραγματικότητα. Σύμφωνα με μια στατιστική όταν ακόμα η αγορά ήταν στα πάνω της, περίπου το 50% των ερωτηθέντων δεν είχε διαβάσει ούτε ένα βιβλίο μέσα στη χρονιά, με κυριότερη δικαιολογία την έλλειψη χρόνου! Εγώ, με τα διηγήματά μου αυτά θέλω, εκτός από την αισθητική συγκίνηση, να κάνω τον αναγνώστη να σκεφτεί. Να τον οδηγήσω σε επαγωγικές σκέψεις. Και αυτό, είναι κάτι που ο νεοέλληνας το αποφεύγει. Επιζητεί το χαλαρό, το εύκολο, τον βερμπαλισμό, την ανούσια συζήτηση. Όχι την σκέψη, τον προβληματισμό. Δυστυχώς, συμβαίνει στη χώρα μας αυτό που είχε επισημάνει ο Βρετανός φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσσελ: «Υπάρχουν άνθρωποι που προτιμούν να πεθάνουν, παρά να τους βάλεις να σκεφτούν!».
Παρατήρησα ότι οι πρωταγωνιστές των διηγημάτων σας είναι όλοι άντρες. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Πράγματι, οι πρωταγωνιστές είναι άντρες. Τώρα που το ρωτάτε το επισημαίνω κι εγώ. Αυτό συμβαίνει, διότι, ο άντρας ανέκαθεν ήταν πιο δραστηριοποιημένος στην κοινωνική-επιστημονική-καλλιτεχνική σφαίρα. Γι' αυτό αναφέρομαι σε τέτοιους τύπους, παράξενους και ιδιότροπους όπως προανέφερα. Είναι σχεδόν όλοι τους αστοί, μορφωμένοι, επιστήμονες ή καλλιτέχνες. Asv είναι άνθρωποι της υπαίθρου, της αγροτιάς κ.λπ. Οι καλλιεργημένοι, είναι πιο ατομοκεντρικοί και εγωιστές από τους απλούς. Άρα έρχονται πιο συχνά σε σύγκρουση με τους άλλους. Γι' αυτό και στα διηγήματά μου, τους υπονομεύω, τους σατιρίζω, Ωστόσο, αν παρατηρήσει κανείς προσεχτικά, σε κάποια διηγήματά μου θα δει υποδόρια ή πλάγια, να υπεισέρχονται στο σκηνικό γυναίκες, οι οποίες σε τελευταία ανάλυση ή ποδηγετούν τον άντρα, ή τον αδειάζουν. Όπως συμβαίνει π.χ. στα διηγήματα με τίτλο "Μπονόμπο", "ο πρωτάνθρωπος της Αριδαίας", κ.άλλ. Παρουσιάζονται πιο έξυπνες από τον άντρα που υποτιμά τη νοημοσύνη ή την πονηριά τους.
Πάντως, ετοιμάζω και μια συλλογή διηγημάτων με άλλη θεματική, τη θεματική του συγκρουσιακού έρωτα με τίτλο "Πιόνια στη Σκακιέρα του έρωτα", όπου εκεί μπορώ να πω, πρωταγωνιστούν περισσότερο γυναίκες παρά άντρες. Εκεί αναδεικνύεται περισσότερο ανάγλυφα η γυναικεία ιδιοσυγκρασία, ο γυναικείος χαρακτήρας, με λεπτές παρατηρήσεις και αποχρώσεις. Αυτή η συλλογή πολύ πιθανόν θα εκδοθεί το 2017.
Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία στα διηγήματα της συλλογής;
Απ' όσα είπα παραπάνω, φαίνεται ότι τα περισσότερα διηγήματα δεν είναι αυτοβιογραφικά. Δεν είναι γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο αλλά σε τρίτο. Αναφέρονται σε υπαρκτά ή φανταστικά πρόσωπα, ή σε συγχώνευση δύο ή και τριών προσώπων σε ένα. Βέβαια, πάντα υπάρχει η προσωπική ματιά του συγγραφέα και μπορώ να πω ότι δύο διηγήματα ("Ο άνθρωπος αυτο-αντίγραφο", "Ο αλκοολικός της ανάγνωσης") είναι σχεδόν αυτοβιογραφικά, αφού έλαβα έναυσμα και αφορμή για να τα γράψω από περιστατικά και εμπειρίες προσωπικές, χωρίς να ταυτίζομαι με τους πρωταγωνιστές τους βέβαια. Οι χαρακτήρες των διηγημάτων είναι παράξενοι και μυστηριώδεις, αλλά αφού τους πλάθω εγώ, κρύβουν κάτι από τη δική μου ματιά, παρατήρηση και μνήμη.
Με τον άνθρωπο της Σκιάς, και άλλα διηγήματά σας, μερικά από τα οποία έχουμε φιλοξενήσει στις Πνοές και στον Ίαμβο, κάνετε οριστική στροφή στην πρόζα, ή θα συνεχίζετε να γράφετε και ποίηση;
Ασφαλώς θα συνεχίσω να γράφω και να δημοσιεύω ποίηση. Έχω ήδη έτοιμες τρεις ποιητικές συλλογές, και ευελπιστώ σύντομα να δημοσιευτούν δύο απ' αυτές: Η "Terra Amata" και "Οι μικρές φεγγαροκουβέντες" που αποτελούνται από τρίστιχα και χάι-κάι.
Συνέντευξη στο Νίκο Δεληγιάννη