Γιατί δώσατε αυτόν τον τίτλο στο βιβλίο σας;
Ο τίτλος του βιβλίου έχει να κάνει με το περιεχόμενο των περισσότερων δοκιμίων. Συνιστούν μια προβληματική σε θέματα της σύγχρονης εποχής, καθώς ανεπαίσθητα αφήσαμε σχεδόν πριν μια 10ετία τον 20ό αιώνα και μπήκαμε στον 21ο, χωρίς να συνειδητοποιήσουμε ίσως, τις τεράστιες και ραγδαίες αλλαγές που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη σφαίρα κυρίως των ηθών και των κοινωνικών προβλημάτων.
Το βιβλίο αποτελείται από 36 δοκίμια πάνω σε επίκαιρα θέματα στα περισσότερα και πιο διαχρονικά θέματα σε κάποια από αυτά.
Έτσι τα δοκίμια Η εποχή των μονολόγων, Ένας κόσμος μινιμαλιστικός, Ατομοκεντρικότητα και οικουμενικότητα, Η αποστροφή και η εκτροπή, Τρομοκρατία και ιερός πόλεμος, Παγκοσμιοποίηση και ελληνοποίηση, είναι άκρως επίκαιρα και βρίσκονται στην πρώτη ενότητα.
Το βιβλίο απ’ ό,τι είδα είναι χωρισμένο σε 3 ενότητες. Τι περιλαμβάνει η 2η και η 3η;
Η 2η ενότητα αποτελείται από 10 δοκίμια και περιέχει σκέψεις μου και απόψεις πάνω στις διαφυλετικές σχέσεις. Σε μερικά από αυτά, όπως, Το ασθενές φύλο, Η δικτατορία του τζήν, Ο εγω(τ)ισμός της αγάπης, Φλερτ και σεξουαλική παρενόχληση, Περί ζηλοτυπίας κ.α. παρουσιάζονται προβληματισμοί για το status και το προφίλ της σύγχρονης γυναίκας, που λόγω των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών έχει αλλάξει νοοτροπία και στάση σε πολλά θέματα, με αποτέλεσμα την αντιδικία με τον άντρα έως και την περιθωριοποίηση του αντρικού φύλου. Υπάρχουν και άλλα δοκίμια βέβαια, που αναφέρονται γενικότερα στις σχέσεις έρωτα και ελευθερίας του ατόμου, όπως το δοκίμιο Ανέραστη ελευθερία ή ανελεύθερη αγάπη.
Στην 3η ενότητα υπάρχουν δοκίμια με πιο διαχρονικά θέματα, όπως: Η ευεργεσία της αυταπάτης, Η δύναμη της θετικής σκέψης, Η απατηλότητα του πλούτου, Πλουτοκράτορες και πνευματάνθρωποι, Η μεταμόρφωση του ανθρώπου κ.α.
Απ’ ό,τι παρατήρησα στην εργογραφία σας έχετε γράψει μέχρι τώρα εκτός από ποίηση, μονογραφίες και μελέτες, τέσσερις τόμους δοκιμίων. Γιατί ασχολείσθε συστηματικά με το δοκίμιο; Τι προσφέρει το δοκίμιο στο σύγχρονο αναγνώστη;
Πράγματι, καλλιεργώ το δοκιμιακό λόγο εδώ και μια 15ετία περίπου. Προηγήθηκαν το Φως εξ’ ανατολής, με 15 δοκίμια πάνω στη λογοτεχνία και φιλοσοφία της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, Οι εικονοκλάστες και λεξιμάχοι, με 25 δοκίμια ποικίλου προβληματισμού και το Κλητοί και εκλεκτοί με 18 δοκίμια πάνω στο έργο μεγάλων προσωπικοτήτων της ιστορίας (φιλοσόφων, επιστημόνων, λογοτεχνών κ.α.), όπως του Ρουμί, του Τζων Ντον, της Σιμόνη Βέιλ, του Α. Τόυνμπι, του Ε. Ιονέσκο, του Πασκάλ, του Κίρκεγκορ, του Νεύτωνα, του Αϊνστάιν κ.α. Προτιμώ το δοκίμιο ως λογοτεχνικό είδος για να εκφράσω τους στοχασμούς μου γιατί το δοκίμιο, όπως φανερώνει και η λέξη, αποτελεί μια προσπάθεια, μια απόπειρα προσέγγισης ενός θέματος, μια δοκιμή. Δεν εξαντλεί το θέμα, δεν είναι μελέτημα, αλλά παρουσιάζει σκέψεις του συγγραφέα για να γονιμοποιήσει τη διάνοια του αναγνώστη και να τον κάνει να σκεφτεί πιο βαθειά μόνος του και να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα. Όποια κι αν είναι αυτά, ασχέτως αν συμφωνεί ή διαφωνεί με τις θέσεις του συγγραφέα.
Στο δοκίμιο, καλείται ο αναγνώστης να συ-σκεφτεί με το συγγραφέα, χωρίς να του δίνονται λύσεις ή να οδηγείται απαραίτητα στις απαντήσεις. Πάνω στα επίμαχα και δύσκολα θέματα είναι πιο δύσκολο να βρίσκει κανείς τις κατάλληλες ερωτήσεις, παρά να σπεύδει να δίνει εύκολες και οριστικές απαντήσεις. Τις απαντήσεις μπορεί να τις δώσει ο καθένας μόνος του. Το θέμα το αναπτύσσω στο δοκίμιό μου Η δυναμική της ερώτησης.
Γενικά στα βιβλία σας διακρίνει κανείς ένα προβληματισμό γύρω από τη μεταφυσική. Σας απασχολούν θέματα και ανθρωποκεντρικά, αλλά και θεολογικά, όπως το πρόβλημα του κακού, η αγάπη, η σύγκρουση θρησκειών κ.α. Γιατί ασχολείσθε μ’ αυτή τη θεματική;
Πιστεύω ότι ο άνθρωπος σαν μεταφυσικό όν, έχει ανάγκη να σκεφτεί και να προβληματιστεί πάνω στα διαιώνια προβλήματα. Άλλωστε, όλοι οι άνθρωποι λίγο πολύ παίρνουν θέση εκούσια ή ακούσια σε αυτά. Όταν κάποιος θρησκεύεται ή όχι, έχει ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, εναποθέτοντας την ελπίδα του στην επιστήμη ή στο θείο, είναι στυγνός υλιστής ή ανθρωπιστής, η θέση του και η συμπεριφορά του είναι προϊόν ρηχής ή βαθειάς μεταφυσικής σκέψης.
Ο Σωκράτης σωστά είχε επισημάνει ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα του ανθρώπου δεν είναι αυτά που μπορεί να απαντήσει η επιστήμη, αλλά τα ηθικά προβλήματα, αυτά της συμπεριφοράς του ανθρώπου.
Ατυχώς, ζούμε σε μια τεχνοκρατούμενη υλιστική κοινωνία που δίνει έμφαση στο έχειν και όχι στο είναι. Ο σύγχρονος άνθρωπος όμως έχει ανάγκη περισσότερο από πνευματική και ηθική καθοδήγηση, παρά από νέες επιστημονικοτεχνικές ανακαλύψεις, γιατί όπως σωστά επεσήμανε κάποιος διανοητής, (ο σύγχρονος άνθρωπος) πάσχει από ηθικό αναλφαβητισμό!
Τα θίγω τα θέματα αυτά στα δοκίμιά μου, Η απανθρωποποίηση της ανθρωπότητας, Η οπισθοδρομική πρόοδος κ.α.
Ποία είναι η καινούρια σας δουλειά που ετοιμάζετε για το μέλλον;
Υπάρχει αρκετή ανέκδοτη δουλειά. Έτοιμος είναι ένας τόμος διηγημάτων με τίτλο, ο Άνθρωπος της σκιάς, που ευελπιστώ να κυκλοφορήσει τον επόμενο χρόνο. Υπάρχει επίσης και μια ποιητική συλλογή στο συρτάρι, έτοιμη για έκδοση. Αλλά και δυο τόμοι δοκιμίων είναι σχεδόν έτοιμοι. Ο ένας θα φέρει τον τίτλο Το στοίχημα του Πασκάλ, όπως το έχω ήδη προαναγγείλει και θα περιέχει δοκίμια πάνω στα μεταφυσικά και θεολογικά θέματα, για τις σχέσεις θρησκείας και επιστήμης για το ρεύμα του Νεοαθεϊσμού, το φονταμενταλισμό κλπ.
Βλέπω ότι έχετε μια μεγάλη βιβλιοθήκη. Αν σας ζητούσαν σε περίπτωση πυρκαγιάς ή καταστροφής της βιβλιοθήκης σας να επιλέξετε κάποιο από αυτά, ποιο βιβλίο θα σώζατε;
Ανεπιφύλακτα τη Βίβλο. Το best seller όλων των αιώνων. Αυτό το βιβλίο που με γαλούχησε και με τρέφει ακόμη από μικρό παιδί. Είναι η πιο σπάνια βιβλιοθήκη, μια άριστη ανθολογία που περιέχει σχεδόν όλα τα είδη γραπτού λόγου (πρόζα, ποίηση, γνωμικά, νομικές διατάξεις, παραβολές, αποκάλυψη και ιστορία), αλλά κυρίως απαντά ικανοποιητικά στα ουσιωδέστερα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου: Από πού ερχόμαστε, ποιοι είμαστε, πώς πρέπει να ζούμε, γιατί πεθαίνουμε, τι γίνεται μετά θάνατον. Απαντά δηλαδή σ’ αυτά τα ερωτήματα που δεν μπορεί να απαντήσει η επιστήμη, γιατί είναι έξω από τα χωράφια της. Και γι αυτό είναι διαχρονικής αξίας βιβλίο δοκιμασμένης σοφίας. Ετοιμάζω άλλωστε και ένα βιβλίο για αυτό το θέμα, με τίτλο Το βιβλίο που τον κόσμο άλλαξε, όπου θα δείχνω ότι η Βίβλος είναι βιβλίο επαναστατικό και πρωτοποριακό σε πολλά θέματα.