Συνέντευξη στο περιοδικό Ανιχνεύσεις για το «Φως εξ Ανατολής»

Φως εξ Ανατολής

του Στέφανου Ελμάζη

 

Με τον Δημήτρη Τσινικόπουλο γνωριστήκαμε πριν ενάμιση χρόνο περίπου όταν ξεκίνησε να συνεργάζεται ως αρθρογράφος στις ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ. Από τότε μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «πέρασαν» πολλά κείμενά του πάνω σε θέματα φιλοσοφικά και μεταφυσικά, που πάντα χαρακτηρίζο­νταν από τη μεγάλη δίψα του για την έρευνα και τις απαντήσεις στα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα.

Δικηγόρος στο επάγγελμα, με σπουδές στη Φιλοσοφία, Φιλολο­γία, Θεολογία έχει δημοσιεύσει τα τελευταία χρόνια δεκάδες άρ­θρα και δοκίμια σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά Έχει εκδώσει έξι βιβλία, τρεις ποιητικές συλλογές και έχει τιμηθεί για το συγγραφικό του έργο δυο φορές από την Πολιτεία.

Πρόσφατα κυκλοφόρησαν σε μετάφρασή του ποιήματα των Γ. Μιστράλ, Γ. Μπρόντσκι, Ο. Παθ με τίτλο Τρεις Νομπελίστες Ποιητές (Μπίμπης) και το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Φως εξ Ανατο­λής (Ελληνικά Γράμματα), μια συλλογή από λογοτεχνικά κεί­μενο της αρχαίας Εγγύς Ανατολής.

Στη συζήτηση που ακολουθεί ο Δημήτρης Τσινικόπουλος αναφέρεται στους φιλοσοφικούς και υπαρξιακούς του στοχασμούς, μι­λάει για το συγγραφικό του έργο και καταθέτει τον προβληματι­σμό του για τη σύγχρονη κατάσταση που διαμορφώνεται στην πνευ­ματική και μεταφυσική αναζήτηση στην Ελλάδα και γενικά στον κόσμο.

Από ποιά ανάγκη Δημήτρη, ξε­κίνησες τη συγγραφική σου δραστηριότητα;

Υπάρχουν ορισμένα θέματα που με εκφράζουν και τα ερευνώ με το δικό μου τρόπο σε μια προ­σπάθεια να παρουσιαστούν πρω­τότυπα στοιχεία που μέχρι σήμε­ρα δεν έχουν αναφερθεί. Αυτή ηπρωτοτυπία συναντάται, πιστεύω, τόσο στο βιβλίο μου Ποίη­ση στα λόγια του Ιησού, όπου δεν υπάρχει απ’ όσο ξέρω παρόμοια μελέτη στην Ελλάδα, όσο και στη μονογραφία με τίτλο Η θρησκευτικότη­τα του Ισαάκ Νεύτων, όπου δείχνω ότι ο Νεύτων δεν ήταν μόνο μεγάλος επιστήμονας, αλλά και φιλόσοφος. Το ίδιο συμβαίνει και στο τελευταίο μου βιβλίο Φως εξ Ανατολής, που προσπαθώ ν’ ανιχνεύσω τη λογοτεχνία της αρχαίας ελληνικής ανατολής. Επο­μένως, από τη μια ικανοποίησα τα δικά μου ερευνητικά ενδιαφέ­ροντα, από την άλλη προσπάθησα να δώσω στοιχεία για πράγμα­τα που ενδιαφέρουν και άλλους τα οποία πιθανόν μέχρι σήμερα δεν είχαν επισημανθεί.

Ποιος είναι ο θεματικός άξονας γύρω από τον οποίο κινείσαι;

Κυρίως είναι θέματα μεταφυσικά, φιλοσοφικά, θεολογικά και γε­νικότερο ιστορικά, βλέποντάς τα μέσα και από το πρίσμα της λο­γοτεχνίας. θέλω να παρουσιάσω ένα συνδυασμό μεταξύ επιστη­μονικής έρευνας και λογοτεχνίας, ένα συνδυασμό επιστήμης και τέχνης στην έκφραση του λόγου.

Θεωρείς ότι στην Ελλάδα η έρευνα για τη μεταφυσική είναι κα­λυμμένη με κάποιο «πέπλο» αναξιοπιστίας ή και προκατάληψης;

Ίσως να υπάρχει μια δόση προκατάληψης για μερικά θέματα. Όμως θα έπρεπε, στο σημείο αυτό, να διευκρινίσουμε τι εννοούμε λέ­γοντας «μεταφυσική». Μεταφυσική είναι μια πολύ ευρεία έννοια, αλλά από τη δική μου οπτική, περισσότερο εννοώ θέματα φιλο­σοφικά που άπτονται ζητημάτων επέκεινα της επιστήμης αυτής καθεαυτής, όπως ακριβώς έχουν χαρακτηριστεί τα έργα του Αρι­στοτέλη, «μετά από τα φυσικά». Πέρα δηλαδή από το επιστητό που ερευνούμε, υπάρχει κάτι που ξεφεύγει από τη φυσική παρα­τήρηση και από την επιστήμη, και αφορά όλους τους ανθρώπους. Στην Ελλάδα γίνονται τέτοιου είδους έρευνες, στοχασμοί, αναζη­τήσεις. Θα ήθελα όμως να τονίσω ότι, δυστυχώς, είμαστε ανώρι­μοι ακόμη στα θέματα αυτά, υπό την έννοια ότι ή θα υπάρχει έ­νας ρηχός φανατισμός από την πλευρά των «πιστών» και της ε­πίσημης Εκκλησίας απέναντι στην «εκτός των τειχών» μεταφυσι­κή αναζήτηση ή ενδεχομένως το άλλο άκρο, από πλευράς αναζητητών, που οδηγεί σε άκαμπτο δογματισμό.

Πιστεύεις ότι μπορεί να βρει κάποιος απαντήσεις για τέ­τοια θέματα, μέσα από βιβλία;

Όχι μόνο μέσα από βιβλία, αλλά τα βιβλία μπορούν να βοη­θήσουν, γιατί θα δει κι άλλες σκέψεις κι άλλες παρατηρή­σεις στα θέματα αυτά. Κάποιος που ενδιαφέρεται και ερευ­νά τέτοια ζητήματα, θα ωφεληθεί όταν δει με ποιο τρόπο και άλλοι βλέπουν το ίδιο θέμα. Θυμάμαι σχετικά αυτό που είχε πει ο Ροΐδης, ότι «εκείνος που αναφέρεται σε ένα θέμα και δεν λαμβά­νει υπόψη του τι έχουν πει και οι άλλοι που έχουν ασχοληθεί με αυτό, θα είναι ή θεός ή τρελός». Δεν γίνεται, λοιπόν, για ζητήμα­τα τόσο σοβαρά και κολοσσιαία να σκέφτεται κανείς μόνο τα δικά του, όσο ευφυής κι αν είναι. Συνεπώς χρειάζεται και μέσα από βι­βλία να δει ορισμένα πράγματα.

Όσον αφορά στη βιωματική εμπειρία; Πώς, κατά τη γνώμη σου θα μπορούσε κάποιος να ασχοληθεί πρακτικό με τέτοιο ζητήματα;

Γι’ αυτό το ερώτημα θα μπορούσαμε να πούμε πολλά. Το βίωμα σ’ έναν πιστό, σε κάποιον που πιστεύει στο μεταφυσικό κόσμο, στην ύπαρξη του επέκεινα, το οποίο η επιστήμη δεν μπορεί να το απο­κρούσει, σ’ έναν πιστό λοιπόν το βίωμα παίζει σπουδαίο ρόλο, για­τί ένα τέτοιο άτομο συλλαμβάνει τα πράγματα περισσότερο με τη λογική της καρδιάς του, παρά με τη λογική του νου. Εδώ θα μας προλάβει ο Πασκάλ, που είπε ότι «η καρδιά έχει τη δική της λογι­κή που λειτουργεί ανεξάρτητα από τη λογική της διανοίας» και ότι τον Θεό δεν τον συλλαμβάνουμε τόσο με τη διάνοια όσο με την καρδιά και τη διαίσθηση. Επομένως, το κάθε ζήτημα στη μεταφυ­σική ανάγεται σε υποκειμενικό στοιχείο. Σε τελευταία ανάλυση, το ερώτημα της ύπαρξης του Θεού έχει να κάνει με το πόσο αλλάζει τη ζωή μας και όχι το να βρίσκεται σε θεωρητικό επίπεδο.

Πιστεύεις ότι ζούμε σε μια εποχή που τέτοιου είδους προβληματισμοί είναι σε έξαρση, και αν ναι, γιατί;

Είναι σε έξαρση, γιατί ο άνθρωπος του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, διαπίστωσε ότι η επιστήμη δεν καλύπτει όλα τα κενά που υπάρχουν στη ζωή του. Κάποτε, ίσως πριν πενήντα χρονιά, πίστευαν ότι η ε­πιστήμη θα μπορούσε να δώσει απαντήσεις. Όμως κάτι τέτοιο δεν έγινε, και σήμερα είναι φανερή η ανεπάρκειά της σε πολλούς τομείς Όπως είπε χαρακτηριστικά ο Τόυνμπυ, ο με­γάλος άγγλος ιστορικός, «η επιστήμη έχει προσφέρει πολλά στην ανθρωπότητα, αλλά δεν έδωσε απάντηση στο μεγάλα ερωτήμα­τα που δεν μπορούν να διερευνηθούν με την παρατήρηση και το πείραμα». Δεν μπορεί επομένως να μας απαντήσει για το πώς προήλθε η ζωή, αν υπάρχει πνευματικός κόσμος, εφόσον αυτά δεν είναι δυνατό να επαληθευτούν με τα δικά της μέσα. Ο άν­θρωπος, επειδή ακριβώς έχει ανάγκη να του απαντηθούν τα ε­ρωτήματα αυτά, στρέφεται στη μεταφυσική. Κι αν έχει τη διορα­τικότητα να ασχοληθεί με ορθό τρόπο, έχει καλώς. Διαφορετικά μπορεί να γίνει έρμαιο διαφόρων καταστάσεων.

Πιστεύεις ότι υπάρχει κάτι το μεμπτό αν αναζητάει ο άνθρωπος τον Θεό, απαντήσεις στο μεγάλο υπαρξιακά ερωτήματα, και ε­κτός της επίσημης θρησκείας του τόπου που έτυχε να γεννηθεί και να ζει;

Όχι. Ως ελεύθερο άτομο ο καθένας μας έχει το αναφαίρετο δι­καίωμα να αναζητήσει προς όποια κατεύθυνση θεωρεί σωστή την προσωπική του αλήθεια. Δεν μπορεί μια τέτοια αναζήτηση να πε­ριοριστεί σε ένα δόγμα. Υπάρχουν πράγματα, στοιχεία πολύτιμα και πολύ σοβαρά, που προέρχονται και από άλλους πολιτισμούς και από άλλες έρευνες. Δεν πρέπει να εγκλωβιζόμαστε στα αυ­στηρά γεωγραφικά μας πλαίσια.

Μιλώντας για το συγγραφικό σου έργο, ετοιμάζεις κάποιο και­νούριο βιβλίο;

Εκτός από μια ποιητική συλλογή, ετοιμάζω δυο πολύ ενδιαφέρο­ντα, πιστεύω, βιβλία. Το ένα αναφέρεται στα Χειρόγραφα της Νε­κράς Θάλασσας, για τα οποία ενώ έχουν γραφτεί πολλά όσον α­φορά στο ιστορικό της ανεύρεσής τους, ελάχιστα έχουν ειπωθεί για την ουσιαστική τους σημασία. Στη σχετική μελέτη που ετοι­μάζω, ασχολούμαι με τη σημασία της ανεύρεσης των χειρογρά­φων για τη βιβλική επιστήμη και τον Χριστιανισμό γενικότερα. Πα­ράλληλα ετοιμάζω μια σειρά δοκιμίων, που έχω δημοσιεύσει κα­τά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά, πάνω στους μεγάλους στοχαστές της ανθρωπότητας. Το βιβλίο αυτό το ονομάζω Οι κλη­τοί και οι εκλεκτοί, μια φράση παρμένη από το Ευαγγέλιο, με την έννοια ότι όλοι είμαστε κλητοί, αλλά λίγοι είναι αυτοί που αφιέ­ρωσαν τη ζωή τους στην έρευνα, στο στοχασμό, στον ανθρωπι­σμό, προσωπικότητες όπως ο Αϊνστάιν, ο Νεύτων, ο Ρούμι κ.α.

Τελικά... «το φως έρχεται από την Ανατολή»;

Έστω και ως τίτλος, νομίζω έχει τη σημασία του. Άλλωστε ας μην ξεχνούμε ότι η Εγγύς Ανατολή θωρείται «το λίκνο του πολιτισμού». Όσον αφορά στο ομώνυμο βιβλίο μου, περιέ­χει ένα ευρύτατο κύκλο δοκιμίων που ξεκινούν οπό το 2.500 π.Χ. και φτάνουν μέχρι την πε­ρίοδο της Αποκάλυψης. Παρόλο που είναι ;;;,  παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Η σοφιολογία των αρχαίων λαών είναι πολλαπλά επίκαιρη στις μέρες μας, και όπως έλεγε και ο Τερέντιος «δεν υπάρχει τίποτε στη σύγχρονη εποχή που δεν έχει ει­πωθεί από τους αρχαίους».