Ιησούς Χριστός: Υιός Θεού ή λαοπλάνος;

Στις μέρες του Πάσχα αναρτήθηκε σε μια ομάδα του Facebook (Κύκλοι φιλοσοφίας) μια ανάρτηση με αυτόν τον τίτλο. Κατέβηκε μετά από μέρες και δεν υπάρχει πια. Προς χάριν όλων των αναγνωστών καλής θέλησης, υποσχέθηκα να απαντήσω εμπεριστατωμένα στα επιχειρήματα που, ατυχώς, κάποιοι είτε ανίδεοι, είτε κακόβουλοι επαναλαμβάνουν. Υποσχέθηκα να απαντήσω τεκμηριωμένα σ’ αυτούς που ισχυρίζονται ότι: ο Ιησούς Χριστός παραπλανούσε τους μαθητές του ότι ήταν δήθεν βασιλέας σ’ ένα πνευματικό βασίλειο, και ότι τάχα σύντομα, στη γενιά τους, θα ερχόταν ως κριτής με τη `Β έλευση, καθώς και ότι το τέλος του κόσμου θα συνέβαινε στη γενιά τους.

Όλα αυτά λένε, τα υποσχέθηκε σε ακαθόριστη στιγμή, αλλά με σαφέστατη προσδιορισμένη χρονική περίοδο στη γενιά των μαθητών. Υποστηρίζουν ακόμη ότι και οι μαθητές, προπαγάνδιζαν την ψευτο-υπόσχεση του Ιησού Χριστού περί συντόμου β’ έλευσης – παρουσίας του.

Ας δούμε, όμως, τι λένε τα εδάφια που επικαλούνται όσοι ισχυρίζονται τα παραπάνω, και πώς εντάσσονται στη συνολική διδασκαλία του Ιησού. Δύο προεισαγωγικές παρατηρήσεις πρέπει απαραίτητα εδώ να γίνουν: α) Υπάρχει ειδική επιστήμη, κλάδος της θεολογίας, που εξετάζει τα κείμενα της Βίβλου, από θεολογική, φιλολογική και ιστορική άποψη και λέγεται Βιβλική επιστήμη (BibelWissenschaft). β) Τα λόγια του Ιησού, όπως και τα γεγονότα της ζωής του, θα πρέπει να εξετάζονται πάντα υπό το φως και των 4 Ευαγγελίων, και όχι μόνο από την καταγραφή ενός μόνο Ευαγγελιστή, εφόσον ο ίδιος ο Ιησούς δεν έγραψε τίποτα, και οι Ευαγγελιστές στηρίχτηκαν σε μαρτυρίες των ιδίων (Ιωάννης, Ματθαίος), ή άλλων συγχρόνων τους (Μάρκος, Λουκάς). Έτσι, θα έχουμε μια καλύτερη, σφαιρική εικόνα, για να ερμηνεύσουμε τα Λόγια του Ιησού και τα σχετικά χωρία.

1. Ματθ. 16:27-28: «μέλλει γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεσθαι ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ, καὶ τότε ἀποδώσει ἑκάστῳ κατὰ τὴν πρᾶξιν αὐτοῦ. ἀμὴν λέγω ὑμῖν, εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ».

Τι εννοούσε ο Ιησούς Χριστός με τα λόγια αυτά, ότι μερικοί θα τον έβλεπαν στη βασιλεία του; Το νόημα των λόγων του, το διευκρινίζει ο απ. Πέτρος στην επιστολή του Β’ Πέτρ. 1:16-18: «υπήρξαμε αυτόπτες της μεγαλειότητάς του», αναφερόμενος στη μεταμόρφωση του Ιησού. Η μεταμόρφωση αποτελούσε πρόγευση της βασιλείας του Θεού ή του Υιού του ανθρώπου στη βασιλεία του (Μαρκ. 9:1). Αυτή η υπόσχεση εκπληρώθηκε, όταν ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης είδαν τον Ιησού στο όρος Θαβώρ να μεταμορφώνεται (αυτοί ήταν μερικοί που δεν είδαν θάνατο και είδαν τον Ιησού σε δόξα να λάμπει). Είναι αξιοσημείωτο ότι και οι 3 συνοπτικοί συνδέουν τα λόγια αυτά, με την μεταμόρφωση που επακολούθησε¹.

2. Ματθ. 24:3-36. Ο Ιησούς πράγματι μίλησε για αυτά που αναφέρονται εδώ σ’ αυτά τα χωρία, αλλά απαντάει στο διπλό ή, μάλλον, τριπλό ερώτημα των μαθητών: α) πες μας πότε θα γίνουν πάντα ταύτα (περί καταστροφής του ναού) β) ποιο είναι το σημείο της παρουσίας σου και γ) το σημείο της συντέλειας του αιώνος (κόσμου).

Κομβικό σημείο για την κατανόηση της εσχατολογικής ομιλίας του Ιησού, είναι να καταλάβουμε, πώς απαντά ο Ιησούς σε κάθε υπο-ερώτηση των μαθητών του και πού αναφέρεται.

Στο ερώτημα πότε θα γίνουν «πάντα ταύτα» (καταστροφή ναού – Ιερουσαλήμ), ο Ιησούς δίνει την απάντηση: «Δεν θα παρέλθει η γενεά αυτή μέχρι να γίνουν πάντα ταύτα». Και πράγματι, οι πιστοί διώχθηκαν, παραδόθηκαν σε βασανιστήρια, σύρθηκαν ενώπιον δικαστηρίων και η Ιερουσαλήμ κατεστράφη το 70 μ.Χ. και επήλθε θλίψη μεγάλη σ’ αυτήν. Όλα αυτά έγιναν μεταξύ του 33 – 70 μ.Χ. σ’ εκείνη τη γενιά όπως και τοπικοί πόλεμοι, πείνες, λιμοί, σεισμοί². Έτσι εκπληρώθηκαν πλήρως τα λόγια του Ιησού³. Τα σημεία τα αναφερόμενα μεταξύ των εδ. 23 επ. και ιδίως 29-31 αναφέρονται στη Β’ έλευση ή παρουσία του Ιησού. Στη συνέχεια ο Ιησούς, επιστρέφει και απαντά στο ερώτημα τού «πάντα ταύτα», που θα γινόταν στη γενιά των συγχρόνων του (εδ. 34).

Αλλά, ο Ιησούς, είπε και κάτι άλλο για την β’ παρουσία του: «Περί δε της ημέρας εκείνης και της ώρας ουδείς γνωρίζει ούτε οι άγγελοι του ουρανού, ούτε ο Υιός (σύμφωνα με τα αρχαία χειρόγραφα και το κριτικό κείμενο, και σύμφωνα με το Κατά Μάρκον 13:32) ειμή ο Πατήρ μόνον» (εδ. 36). Λίγο παρακάτω αναφέρεται ότι είπε: «εν η ώρα ου δοκείτε (τότε που δεν το σκέπτεσθε, δεν το φαντάζεσθε) θα έρθει ο Υιός του ανθρώπου» (εδ. 24:42). Αξιοσημείωτο είναι ότι στα λόγια του Ιησού, αντιδιαστέλλεται η γενεά αύτη από την ημέρα εκείνη. Για τους γνωρίζοντες την Ελληνική γλώσσα αυτό λέει πολλά. Η έκφραση ‘γενεά αύτη’ χρησιμοποιείται και άλλες φορές για να προσδιορίσει τη σύγχρονη γενιά του Ιησού (πρβλ. Λουκ. 17:25, Μαρκ. 8:38).

Άρα, εδώ, ο Χριστός εμφανίζεται ρητώς να λέει ότι, ούτε ο ίδιος ήξερε τον χρόνο της β’ παρουσίας και της συντέλειας του κόσμου, παρά μόνο ο Θεός. Κι ότι γι’ αυτό το λόγο, οι μαθητές του θα πρέπει να είναι διαρκώς άγρυπνοι για να μην αιφνιδιαστούν. Μετά δε την ανάστασή του, και πριν αναληφθεί, είπε στους μαθητές του που νόμιζαν ότι στις ημέρες τους θα αποκαθιστούνταν η μεσσιανική βασιλεία: «Δεν ανήκει σε σας να γνωρίζετε τους χρόνους και τους καιρούς τους οποίους ο Πατέρας ‘έθεσε στη δική του εξουσία’» (Πραξ. 1:7). Απ’ τα παραπάνω προκύπτει ότι, ο Ιησούς δεν παραπλάνησε τους μαθητές του για τον χρόνο της β’ παρουσίας. Τουναντίον τους προέτρεψε να είναι σε εγρήγορση, γιατί θα ερχόταν ως «κλέπτης εν νυκτί» (Ματθ. 24:36-44, 26:41), ο οποίος όπως είναι γνωστό δεν προειδοποιεί πότε θα κλέψει (πρβλ. και Α’ Θεσ. 5:1-2 και Β’ Πέτρου 3:10).

3. Το Ματθ. 10:23 «ὅταν δὲ διώκωσιν ὑμᾶς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, φεύγετε εἰς τὴν ἄλλην· ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, οὐ μὴ τελέσητε τὰς πόλεις τοῦ ᾿Ισραὴλ ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου», είναι ομολογουμένως ένα δύσκολο εδάφιο, αν δεν κατανοηθεί στη συνάφεια των λόγων του Ιησού και με τον τρόπο συγγραφής του Ευαγγελίου. Ατυχώς, δεν διαφυλάσσουν το λόγιο αυτό, ο Μάρκος και Λουκάς, και δεν ξέρουμε αν αποδόθηκε σωστά από την Αραμαϊκή που ειπώθηκε από τον Ιησού στην Ελληνική. Σύμφωνα με τους ειδικούς, Καινοδιαθηκολόγους (π.χ. R. Η. Stein, F.F. Bruce κ.άλλ.), το νόημα εντάσσεται σε μια ευρύτερη ενότητα, και έχει σχέση με τα εδ. Ματθ. 24:7-14 και Μαρ. 13:9-10, όπου βρίσκονται τα ίδια λόγια. Αξιοσημείωτο είναι ότι, ο Ιησούς προβλέπει κήρυγμα του Ευαγγελίου σ’ όλη την οικουμένη και σε όλα τα έθνη, πράγμα που δεν μπορούσε λογικά να γίνει άμεσα σε λίγα χρόνια, αλλά θα γινόταν σταδιακά, και βέβαια, γίνεται και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Γι’ αυτό πρέπει να κατανοηθεί ότι αναφέρεται στο συνολικό κήρυγμα που θα γινόταν και στον διεσπαρμένο Ισραήλ, και στα Έθνη. Και γι’ αυτό λέει πριν απ’ αυτό το εδάφιο, ότι οι μαθητές θα μιλήσουν σε κυβερνήτες και ηγεμόνες για μαρτυρία και στα έθνη (Ματθ. 10:17,18)⁴. Αυτό δε θα μπορούσε να γίνει σύντομα μέσα σε μια γενιά μόνο. Το νόημα του εδαφίου είναι: θα συνεχίζετε το κήρυγμα στον Ισραήλ και στα έθνη έως έλθει ο υιός του ανθρώπου. Ο Ισραήλ ήταν ήδη διασκορπισμένος (διασπορά) σ’ όλα τα γνωστά τότε έθνη.

4. Το Ματθ. 26: 63-64 «ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς ἐσιώπα. καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἀρχιερεὺς εἶπεν αὐτῷ· ἐξορκίζω σε κατὰ τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος ἵνα ἡμῖν εἴπῃς εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ. λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· σὺ εἶπας· πλὴν λέγω ὑμῖν, ἀπ᾿ ἄρτι ὄψεσθε τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου καθήμενον ἐκ δεξιῶν τῆς δυνάμεως καὶ ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ».

Στην απάντηση του Ιησού στον αρχιερέα, ο Χριστός λέει ότι, ναι, όπως το λες, είμαι ο Μεσσίας. Αυτό σημαίνει το «συ είπας» όταν το αντιπαραβάλλαμε με το «εγώ ειμί» που αναφέρεται στον Μαρκ. 14:62. Και επικαλείται τα λόγια της προφητείας του Δανιήλ 7:13 και του Ψαλμ. 110:1 όπου αναφέρεται ο «Υιός του ανθρώπου» (Μεσσίας) έρχεται επί των νεφελών ενώπιον του Θεού (Παλαιού των ημερών)… Το κείμενο λέει: Απ’ αρτι δηλ., εφεξής, στο μέλλον, θα δείτε (εσείς οι άνθρωποι) τον Υιόν του ανθρώπου. Το σύντομα, που μεταφράζεται στη μετάφραση της βιβλικής εταιρίας, είναι μετάφραση η οποία είναι μάλλον, άστοχη, εδώ. Άλλες μεταφράσεις π.χ. New International Version, The Living Bible κ.άλλ. το αποδίδουν «στο μέλλον». Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ ότι, στο αντίστοιχο χωρίο του Μάρκου 14:61,62 δεν υπάρχει η λέξη στο εξής. Ακόμη, να σημειωθεί ότι ο Στέφανος είδε τον Ιησού στα δεξιά του Θεού σε όραμα (Πραξ. 7:26), και ο απ. Πέτρος κήρυξε ότι ο Ιησούς ήταν ενδοξασμένος ήδη στα δεξιά του Θεού (Πραξ. 3:32). Συνεπώς, ο Ιησούς είπε ότι, δεν θα με δείτε πλέον όπως με βλέπετε τώρα, μόνο μου, αβοήθητο και ταπεινωμένο, αλλά στο μέλλον ως «Υιόν του ανθρώπου» ενδοξασμένο με δύναμη (πρβλ. Ματθ. 24:30). Το εδάφιο θα μπορούσε να αποδοθεί πολύ καλύτερα όπως το αποδίδει η μετάφραση του Συμεών Ιωαννίδη, (Καινή Διαθήκη, εκδ. Ο Λόγος): «Αλλά σας λέω τούτο ότι από τώρα και ύστερα δεν θα δείτε πια τον Γιο του ανθρώπου, παρά μονάχα να κάθεται στα δεξιά του Παντοδύναμου και να έρχεται επάνω στις νεφέλες του ουρανού».

5. Στο Ιωάν. 5:25-29 «ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἔρχεται ὥρα, καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ νεκροὶ ἀκούσονται τῆς φωνῆς τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ οἱ ἀκούσαντες ζήσονται· ὥσπερ γὰρ ὁ πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ, οὕτως ἔδωκε καὶ τῷ υἱῷ ζωὴν ἔχειν ἐν ἑαυτῷ· καὶ ἐξουσίαν ἔδωκεν αὐτῷ καὶ κρίσιν ποιεῖν, ὅτι υἱὸς ἀνθρώπου ἐστί. μὴ θαυμάζετε τοῦτο· ὅτι ἔρχεται ὥρα ἐν ᾗ πάντες οἱ ἐν τοῖς μνημείοις ἀκούσονται τῆς φωνῆς αὐτοῦ, καὶ ἐκπορεύσονται οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς, οἱ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστασιν κρίσεως».

Εδώ ο Ιησούς στο πρώτο μέρος του εδαφίου, αναφέρεται στους πνευματικά νεκρούς, που ήδη ήταν ώρα, ο καιρός, να εγερθούν πνευματικά με το κήρυγμα και τη διδασκαλία του (πρβλ. Εφεσ. 2:5). Στο β’ μέρος, μιλάει για τη μελλοντική, γενική κατά γράμμα ανάσταση νεκρών. Το κείμενο λέει έρχεται η ώρα (δηλ. μελλοντικά), και όχι και ήδη είναι, όπως προηγουμένως στην πνευματική ανάσταση. Έτσι αποδίδουν το νόημα οι περισσότεροι θεολόγοι σχολιαστές και μεταφραστές⁵.

6. Το Ιωάν. 12:31 «νῦν κρίσις ἐστὶ τοῦ κόσμου τούτου, νῦν ὁ ἄρχων τοῦ κόσμου τούτου ἐκβληθήσεται ἔξω». Εδώ ο Ιησούς αναφέρεται στη μάχη που έχασε ο Διάβολος (ο άρχοντας του κόσμου αυτού) αφού νικήθηκε από τον Ιησού με την πιστότητά του, τα θαύματά του (εκβολή δαιμόνων, πρβλ. Λουκ. 10:18), το θάνατο, και την ανάστασή του. Το χωρίο δεν έχει σχέση με κανένα τέλος του κόσμου, ή τη β’ παρουσία του Ιησού, και κακώς γίνεται χρήση ή επίκλησή του στο εξεταζόμενο θέμα.

* * *

Όπως βλέπουμε μέχρι εδώ, τα παραπάνω εδάφια που επικαλούνται όσοι δέχονται παρόμοιους ισχυρισμούς, δεν δείχνουν ότι ο Ιησούς να πίστευε και να δίδασκε στους μαθητές του, ότι η Β’ παρουσία του ήταν πολύ κοντά, όπως και ότι ήταν άμεσα επικείμενο το τέλος του κόσμου. Μάλιστα, ο ίδιος δήλωσε άγνοια περί της ημέρας εκείνης και της ώρας, και προέτρεψε τους μαθητές, επειδή δεν γνώριζαν ούτε την ημέρα και την ώρα (τον ακριβή χρόνο), ούτε τον καιρό, να είναι διαρκώς σε εγρήγορση για να μην αιφνιδιαστούν όταν θα επανερχόταν (Ματθ. 25:13, Μαρκ. 3:33). Είναι ευνόητο, ότι, η έκφραση «ημέρα και ώρα» δεν αναφέρεται σε μια κατά γράμμα 24ωρη ημέρα και 60λεπτη ώρα, αλλά στην εσχατολογική ημέρα κρίσης (περίοδος χρόνου) που μιλούσαν οι προφήτες και ο απ. Παύλος διευκρινίζει (Α’ Θεσ. 5:1). Άλλωστε, ο Ιησούς μίλησε για την παρουσία του ως ταυτόσημη με τις «ημέρες του Υιού του ανθρώπου» (Ματθ. 24:27, Λουκ. 17:22,24,26). Πρόκειται για την «Ημέρα του Κυρίου» ή «Ημέρα του Γιαχβέ» όπως την αποκαλούν οι προφήτες⁶.

 

Αυτό όμως το γεγονός ακριβώς, εξηγεί το γιατί οι μαθητές από πολύ νωρίς, άρχισαν να εκφράζουν την ελπίδα για την εγγύτητα της β’ παρουσίας του Ιησού. Το αιφνίδιο, το άγνωστο και απροσδόκητο, ήταν εξ αρχής στοιχεία της διδαχής περί της β’ παρουσίας του Χριστού. Η εκκλησία παρομοιάζεται με νύμφη και ο Χριστός νυμφίος (Ματθ. 25:1 επ., Ιωάν. 3:29, Αποκ. 19:7-9). Η σχέση τους είναι ερωτική. Ο νυμφίος ή η νύμφη σκιρτούν στην επικείμενη συνάντησή τους. Η νύμφη πιστεύει και ελπίζει στη σύντομη συνάντησή της με τον νυμφίο.

Έτσι, το χωρίο Ρωμ. 13:11-12, δεν λέει κατ’ αρχάς ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΚΟΝΤΑ, όπως προβάλλεται, αλλά, «είδοτες τον καιρόν νυν γαρ εγγύτερον ημών η σωτηρία ή ότε επιστέψαμεν». Η σωτηρία μπορεί να είναι κοντά για τους πιστούς ποικιλοτρόπως. Με την επαύξηση της πίστης τους, αλλά και δια του μαρτυρικού θανάτου του πιστού, που παραμένει ακέραιος, και δεν υποκύπτει στους διωγμούς, διαρρηγνύοντας την ακεραιότητα και πίστη του, άρα, ματαιώνοντας τη σωτηρία του. Ο Παύλος καλεί σε αφύπνιση ηθική και πνευματική γι’ αυτό και λέει: «Ας απεκδυθούμε τα έργα του σκότους και ας ενδυθούμε τα όπλα του φωτός». Δεν μιλάει πουθενά για τέλος του κόσμου, ή την εγγύτητα του τέλους.

Το ίδιο πνεύμα εκφράζουν τα χωρία Α’ Κορ. 7:25-31. Οι καιροί ήταν δύσκολοι για τους χριστιανούς που ζούσαν εν μέσω πιέσεων και διωγμών, από Ιουδαίους και εθνικούς. «Ο καιρός είναι σύντομος…» μέσα στο σχέδιο και μέσα στη χρονομέτρηση του Θεού – διότι τα εγκόσμια είναι προσωρινά. Ο χρόνος μετριέται από τον Θεό διαφορετικά απ’ ό,τι τον μετρούν οι άνθρωποι. Μία μέρα παρά Κυρίου χίλια έτη δικά μας (Ψαλμ. 90:4 , Β’ Πέτρ. 3:8). Γι’ αυτό και ο Παύλος λέει ότι, ο Θεός, θα συντρίψει ταχέως τον Σατανά. Το ταχέως από την άποψη του Θεού και του Σατανά, που είναι πνευματικά, υπερκόσμια όντα, και δεν εμπίπτουν στα ανθρώπινα χρονικά πλαίσια (πρβλ. και Αποκ. 12:12. Ο Σατανάς γνωρίζει ότι έχει λίγον καιρόν).

Κοντολογίς, και τα άλλα εδάφια Εβρ. 10:25, Φιλ. 4:5 και Ιακ. 5:1-3, 7-9, εκφράζουν την πίστη και την ελπίδα των αποστόλων, περί εγγύτητος της β’ παρουσίας του Ιησού – αφού ο ίδιος τους είπε ότι δεν θα ξέρουν τον καιρό, και ότι πρέπει να αγρυπνούν, και όχι να επαναπαύονται και να εφησυχάζουν.

Ιδιαίτερα για το χωρίο Εβρ. 10:37,38 που λέει ότι «ἔτι γὰρ μικρὸν ὅσον ὅσον, ὁ ἐρχόμενος ἥξει καὶ οὐ χρονιεῖ. ὁ δὲ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται· καὶ ἐὰν ὑποστείληται, οὐκ εὐδοκεῖ ἡ ψυχή μου ἐν αὐτῷ» πρέπει να ειπωθεί ότι ο απ. Παύλος παραθέτει εδώ από τη μετάφραση των Ο’, με συνδυασμό δύο χωρίων, ένα από το Αββακούμ 2:2,3 και ένα από τον Αγγαίο 2:6. Παρουσιάζει τα λόγια του Θεού στον Αγγαίο, «έτι μικρόν», και άρα, την άποψη του Θεού περί του χρόνου και όχι των ανθρώπων όταν λέει «έτι γαρ μικρόν».

Η χριστιανική εσχατολογία όπως σωστά ειπώθηκε, κυμαίνεται μεταξύ του «Έρχου Κύριε» (μαραναθά) και «όχι ακόμη» (Α’ Κορ. 16:22, Αποκ. 22:21). Το ότι δεν επανήλθε ο Ιησούς τόσο νωρίς όσο ήλπιζαν οι πρώτοι χριστιανοί, δεν αλλάζει, ούτε αναιρεί το γεγονός ότι θα έλθει μελλοντικά ως βασιλεύς βασιλέων και κύριος κυρίων, στον κατάλληλο καιρό που ο Πατήρ γνωρίζει μόνον.

Η προσεκτική μελέτη των εσχατολογικών χωρών που μιλούν για τη Β’ Παρουσία, ή Έλευση του Χριστού εν δόξη⁷, δείχνει ότι τόσο ο Χριστός όσο και οι απόστολοι, δέχονταν ότι ανά πάσα στιγμή μπορούσε οποτεδήποτε να συμβεί. Και προφανώς, επιθυμία του Ιησού ήταν να τον αναμένει άγρυπνα κάθε γενεά των πιστών σε κάθε εποχή, οποτεδήποτε κι αν λάβαινε χώρα (H. Halley). Όπως αναγράφεται στη Β’ Πέτρου 3:11 «… σκεφτείτε ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά σας: να είναι άγια και αφιερωμένη στο Θεό, όσον καιρό θα προσμένετε με ζήλο και λαχτάρα τον ερχομό (παρουσία κείμενον) της ημέρας του Θεού».

Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι ο απ. Πέτρος κηρύττοντας μετά την Πεντηκοστή, αναφέρθηκε στην ανάσταση και ενδόξαση του Ιησού εις εκπλήρωση προφητειών και ότι ο Θεός θα στείλει τον Ιησού (Β’ Παρουσία), ο οποίος όμως, θα έπρεπε να παραμείνει στον ουρανό μέχρι τον καιρό της «αποκατάστασης πάντων όσων υποσχέθηκε ο Θεός δια στόματος των αγίων προφητών» (Πραξ. 3:19-21) πράγμα, που ασφαλώς προϋποθέτει αρκετό χρονικό διάστημα.

Για το ότι δεν θα ήταν επικείμενη η Β’ Παρουσία όπως νόμιζαν αρκετοί στην εκκλησία της Θεσσαλονίκης, αναγκάστηκε και ο απ. Παύλος να γράψει την Β’ Θεσσαλονικείς επιστολή του, και να δείξει ότι θα προηγηθεί η αποστασία και η εμφάνιση του «ανθρώπου της ανομίας» και άλλα γεγονότα, και μετά θα έρθει το τέλος (Β’ Θεσ. 2:2-3). Άρα, και πάλι διευκρινίζεται ότι το τέλος δεν θα πρέπει να αναμένεται άμεσα ή πολύ σύντομα στη γενιά τους.

Το χωρίο Α’ Πέτρου 4:3-13, δεν λέει στο εδ. 5 «όπου να είναι θα κρίνει», όπως αποδίδεται μεταφραστικά, αλλά, ότι, «ανά πάσα στιγμή» ο Θεός είναι έτοιμος να κρίνει ζώντας και νεκρούς (ετοίμως εχόντι κρίναι). Και πάλι τίθεται το θέμα ότι ο Θεός μετρά το χρόνο διαφορετικά και μπορεί οι πιστοί να αιφνιδιαστούν.

Επίσης, το Α’ Ιωάν. 2:18 δεν λέει, ότι έφτασε το τέλος, αλλά, «έσχατη ώρα είναι». Και ήταν έσχατη ώρα τότε, γιατί ήταν η ώρα κρίσης των πιστών με την έλευση των αντίχριστων (Γνωστικών), που δεν ομολογούσαν ότι ο Ιησούς ήταν ο Χριστός κι έγινε άνθρωπος όπως πίστευαν οι χριστιανοί, αλλά, κατά το φαινόμενον, κι ότι τάχα άλλος ήταν ο Ιησούς και άλλος ο Χριστός. Αυτά δίδασκε ο αιρετικός Κήρινθος και άλλοι αιρετικοί την εποχή εκείνη⁸.

* * *

Αλλά, ας επανέλθουμε στο αρχικό κρίσιμο ερώτημα. Αν, δηλ., ο ίδιος ο Ιησούς πίστευε και δίδασκε σε άμεση επικείμενη β’ παρουσία του, και άρα, ήταν λαοπλάνος. Αν ήταν έτσι, θα πρέπει τότε να καταλογίσει κάποιος στον Ιησού, είτε δόλο, που αυτό υπαινίσσονται όσοι λένε «Υιός Θεού ή λαοπλάνος», είτε πλάνη. Και τα δύο όμως είναι ασύμβατα με την προσωπικότητα και το κύρος του Ιησού, όπως θα εκθέσω αμέσως παρακάτω.

Προηγουμένως όμως, θέλω να διαλύσω την πλάνη, την εσφαλμένη άποψη, ότι ο Ιησούς κήρυττε ως επικείμενη την β’ παρουσία του. Όπως είδαμε, και ο ίδιος δεν εγνώριζε τον χρόνο της, ούτε τον χρόνο της συντέλειας του κόσμου. Αυτό το γνώριζε μόνον ο Θεός. Προανήγγειλε ο Ιησούς σημεία της καταστροφής της Ιερουσαλήμ, και τι θα συνέβαινε αργότερα, μέχρι την συντέλεια. Υπάρχουν μάλιστα χωρία, που δείχνουν ότι εννοούσε και άφηνε να υπονοηθεί, ότι θα περνούσε αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να λάβει χώραν η β’ παρουσία. Μίλησε για κάποια σημεία και είπε λόγια που, προφανώς, διέλαθαν της προσοχής και των πρώτων πιστών. Ιδού μερικά χωρία που αγνοούνται, ή παραβλέπονται σχετικά με το χρόνο της β’ παρουσίας.

α) Στην παραβολή των μωρών παρθένων, επειδή εβράδυνε ο νυμφίος να έρθει (απο)κοιμήθηκαν οι μαθητές και αιφνιδιάστηκαν οι μωρές παρθένες (Ματθ. 25:5,13).

β) Στην παραβολή των ταλάντων, ο Κύριος της παραβολής επιστρέφει για να ελέγξει τους ταλαντούχους «μετά από πολύν καιρό» (Ματθ. 25:19).

γ) Στην παραβολή των μνων (Λουκ. 19:11-27), φαίνεται ότι ο ευγενής της παραβολής (δηλ. ο Ιησούς) ταξίδεψε σε μακρινή χώρα να λάβει βασιλεία και να επιστρέψει. Την παραβολή την είπε ο Ιησούς για να τους απομακρύνει από την πλάνη ότι η «βασιλεία επρόκειτο ευθύς αμέσως να φανεί».

δ) Στην παραβολή του σίτου και των ζιζανίων προϋποτίθεται αρκετός χρόνος για να αναπτυχθούν και να ξεκαθαριστούν ο σίτος από τα ζιζάνια που θα έχουν διαφορετική τύχη στην συντέλεια του αιώνος από τους θεριστές - αγγέλους (Ματθ. 13:24-30).

ε) Ο ίδιος ο Χριστός, προφητεύει ότι το ευαγγέλιό του θα κηρυχθεί σ’ όλα τα έθνη και σ’ όλη την οικουμένη, και μετά θα έρθει το τέλος (Ματθ. 24:14). Άρα, δεν θα ήταν άμεσα επικείμενη η β’ παρουσία του (Βλ. και Πραξ. 1:8, όπου ο Χριστός λέει στους μαθητές να γίνουν μάρτυρές του, έως εσχάτου της γης).

στ) Αναφερόμενος στο γεγονός της παρουσίας του (Ματθ. 24:30) μίλησε για το ότι θα θρηνήσουν πάσαι αι φυλαί της γης βλέποντας τον Υιόν του ανθρώπου ερχόμενον επί των νεφελών μετά δυνάμεως και δόξης πολλής… Για να θρηνήσουν πάσαι αι φυλαί της γης, προϋποτίθεται ότι το κήρυγμα του Ευαγγελίου και η αποδοχή ή απόρριψη του Ιησού θα γίνει παγκοσμίως. Αυτό όμως προϋποθέτει πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και όχι λίγα χρόνια μιας γενιάς.

ζ) Ο Ιησούς μίλησε για την Ιερουσαλήμ που θα ήταν πατούμενη υπό εθνών έως ότου «πληρωθούν οι καιροί των εθνών» (Λουκ. 21:24). Και οι καιροί που τα έθνη θα καταπατούσαν την Ιερουσαλήμ, θα κρατούσαν ασφαλώς αιώνες. Και όπως απεδείχθη κράτησαν αιώνες μέχρι το 1948 μ.Χ. που ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ (πρβλ. και Ρωμ. 11:25-27 όπου ο απ. Παύλος μιλάει για το πλήρωμα των εθνών και τη μεταστροφή του Ισραήλ).

Από τα παραπάνω, σαφώς προκύπτει ότι, ο Ιησούς ούτε πίστευε ούτε δίδασκε στους μαθητές κάτι το εσφαλμένο ως προς τον χρόνον της β’ παρουσίας του. Άρα, ο ίδιος δεν τελούσε σε πλάνη, αλλά είπε με παρρησία την αλήθεια, όπως είπε την αλήθεια σε όλα τα θέματα που δίδασκε αφού ισχυριζόταν ότι ο ίδιος ήταν «η οδός, η αλήθεια και η ζωή» (Ιωάν. 14:6), και ότι αν έμεναν στο λόγο του, θα γνώριζαν την αλήθεια που θα τους απελευθέρωνε από το ψεύδος και την πλάνη (Ιωάν. 8:31-32).

* * *

Αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο Χριστός έλεγε ψέματα και με δόλο παραπλανούσε τους πιστούς του, ή τον λαό, το κάνουν γιατί θέλουν να μειώσουν το πρόσωπο που σεβάστηκαν και τίμησαν οι αιώνες και όλες οι σπουδαίες διάνοιες και προσωπικότητες, όπως: Πασκάλ, Ισαάκ Νεύτων, Πρίστλεϊ, Έρασμος, Ουΐνστον, Λάιμπνιτς, Μπόυλ, Όυλερ, Χ. Γκρότιους, Σ. Κίρκεγκαρντ, Ι. Καντ, Ζαν Ζακ Ρουσώ, Γκαίτε, Μίλικαν, Ντοστογιέφκσι, Τ.Σ. Έλιοτ, Γκ. Μιστράλ, Μωριάκ, Κλωντέλ, κ.άλλ.⁹

Αλλά βέβαια, αφήνουν αναπάντητο και ένα άλλο ερώτημα: Τι είχε να κερδίσει ο Ιησούς και οι μαθητές του με το να διδάσκουν εν επιγνώσει τους ένα τέτοιο φοβερό ψεύδος; Τον θάνατο και την καταδίωξή τους ασφαλώς την πέτυχαν με τη διδασκαλία του… αλλά όχι με ένα τερατώδες ψέμα.

Επιπλέον, αν δεν θέλει κανείς να πιστέψει στη μεσσιανικότητα – θεότητα του Ιησού Χριστού, τότε θα πρέπει να εξηγήσει πολλά άλλα, που παραμένουν ακατανόητα, μυστηριώδη, και ανεξήγητα. Θα πρέπει κάποιος να εξηγήσει ικανοποιητικά:

1. Την απολυτότητα και τη βεβαιότητα των λόγων του Ιησού. Με το να λέει στη διδασκαλία του: «Αμήν λέγω υμίν» (Ιωάν. 5:24, 6:53-56). Τη λέξη Αμήν (=αληθώς) σπανίως την χρησιμοποιούσαν οι ραβίνοι και άλλοι δάσκαλοι. Ο Ιησούς την χρησιμοποιούσε. Και ουδέποτε είπε νομίζω, ίσως, πιθανόν, μου φαίνεται κ.λπ., εκφράσεις που χρησιμοποιούν και οι πιο σοφοί δάσκαλοι όλων των εποχών (Σωκράτης, Πλάτων, Βούδας κ.άλλ.). Ήταν πλήρως πεπεισμένος ότι ήταν αυτό που κήρυττε και δίδασκε: ο προφητευθείς Μεσσίας (Δαν. 9:26). Σημειώνω εδώ ότι, πάνω από 150 προφητείες της Εβραϊκής Βίβλου εκπληρώθηκαν στο πρόσωπό του¹⁰. Ορθά ο μαθηματικός Μπλεζ Πασκάλ χαρακτηρίζει αυτές τις προφητείες ΜΟΝΙΜΟ ΘΑΥΜΑ.

2. Την απαράμιλλη πνευματική – ηθική διδασκαλία του, ιδίως στην επί του Όρους ομιλία, που περιλαμβάνει την αγάπη προς πάντας, και τους εχθρούς ακόμη, και την ταπεινοφροσύνη, την ευσπλαχνία, και την συγχωρητικότητα, την εξύψωση της θέσης της γυναίκας (αφού ο Ιησούς είχε μαθήτριες). Για την επί του Όρους ομιλία ιδιαίτερα, σπουδαίοι διανοητές έγραψαν εγκώμια και ανεγνώρισαν την διαχρονική αξία της (Μαχάτμα Γκάντι, Μαξ Βέμπερ, Ρούσβελτ, Τσώρτσιλ, Γκ. Μιστράλ κ.άλλ.). Ο αρνητής του Ιησού Ερνέστος Ρενάν, έγραψε ότι: «η ηθική του Ευαγγελίου εξακολουθεί να είναι η πιο υψηλή δημιουργία… ο πιο όμορφος κώδικας της τέλειας ζωής, που δεν τον έγραψε κανείς ηθικολόγος… Όλοι οι αιώνες θα διακηρύττουν, ότι μεταξύ των υιών των ανθρώπων δεν γεννήθηκε άλλος μεγαλύτερος του Ιησού». Η διδασκαλία του δεν είναι διδασκαλία ενός λαοπλάνου, αλλά ενός μεγάλου, του μεγαλύτερου ηθικοδιδάσκαλου, που περπάτησε στη γη (R. Dawkins).

3. Τη διενέργεια πολλών θαυμάτων όπως: κυριαρχία επί των δυνάμεων της φύσεως, θεραπείες ασθενών (σωματικών-πνευματικών), εκβολή δαιμονίων και ανάσταση νεκρών, που δεν τόλμησαν να αμφισβητήσουν ούτε οι πρώτοι εχθροί του χριστιανισμού (Φαρισαίοι, Ταλμούδ, Κέλσος, Ιουλιανός) αν και, τα απέδιδαν σε μαγεία. Τα θαύματά του μαρτυρούν επίσης, και ο απολογητής Κοδράτος και ο Ιώσηπος που τον αποκαλεί «ποιητή παραδόξων έργων»¹¹. Τα θαύματα αυτά ήταν ο αρραβώνας, η εγγύηση των μεγαλύτερων εξαγγελιών για τις ευλογίες που θα επακολουθούσαν στην εσχατολογική βασιλεία του.

4. Η διαλεκτική του Ιησού σε σχέση με τους Φαρισαίους και Σαδουκαίους και οι αποκρίσεις του, οι παραβολές του, καθώς και το σύνολο της διδασκαλίας του αποκαλύπτουν την μεγάλη σοφία του. Όπως παρατήρησε ο Ζαν Ζακ Ρουσώ: «Οποίο βάθος σοφίας στους λόγους του! Τι ζωντάνια πνεύματος, τι λεπτότητα και τι ακρίβεια, στις αποκρίσεις του! Η ηθική του είχε κάτι το ελκυστικό, το θωπευτικό, το φιλόστοργο. Και ο σοφότατος των ανθρώπων αν δεν ήταν, θα ήταν ο πλέον αξιαγάπητος». Ερωτάται: Μπορεί να θεωρηθεί λαοπλάνος, ο άνθρωπος του οποίου η σοφία αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα παγκοσμίως, και πολύ περισσότερο, η αγάπη και η αυτοθυσία που επέδειξε για τους ανθρώπους; Αυτός που είπε το περίφημο «Πάτερ, άφες αυτοίς», επί του σταυρού; (Α’ Πετρ. 2: 22,23, Ιωάν. 15:9,12-14).

5. Την αυτοσυνειδησία, ή αναγνώριση της αναμαρτησίας του. Ο ίδιος είπε: «Τις με ελέγχει (καταδικάζει) περί αμαρτίας;» (Ιωάν. 8:46). Οι γραμματείς και οι μαθητές τους, αναγνώρισαν ότι κανείς άλλος δεν μίλησε όπως αυτός (Ιωάν. 7:46). Ο Ιησούς ισχυρίστηκε ότι κήρυττε την αλήθεια που γνώριζε από τον Πατέρα του (Ιωάν. 8:42). Και συγχωρούσε όχι αμαρτίες εις βάρος του, αλλά αμαρτίες τρίτων! (Μαρκ. 2:1-12, Ματθ. 9:1-8) Αυτός που ισχυρίζεται ότι είναι αναμάρτητος, που συγχωρεί αμαρτίες τρίτων, και ισχυρίζεται μάλιστα ότι είχε προανθρώπινη (πριν γίνει ο Αβραάμ εγώ είμαι) και μετανθρώπινη ζωή, κι έχει αγγέλους υπό την εξουσία του (Ματθ. 13:42, 14:31, 28:18,19), θα πρέπει σύμφωνα με τον συλλογισμό του πρώην άθεου καθηγητή C.S.Lewis (Κλάιβ Στέηπλ Λιούϊς) να είναι: ή Θεός, ή ψεύτης, ή παράφρων. Η αγιότητα, η σοφία, και το ποιόν, του χαρακτήρα του Χριστού, αποκλείουν να ήταν τα δύο τελευταία. Δεν ήταν μεγαλομανής ή ανισόρροπος. Άρα, μένει το πρώτον. Ήταν θεός, Υιός Θεού με αυστηρή έννοια, που εγνώριζε πολύ καλά τι έλεγε και γιατί, και τι έπραττε και γιατί το έπραττε.

6. Την απαράμιλλη προφητική του ικανότητα. Διότι, αυτός ο κατά την άποψη των αντιφρονούντων «λαοπλάνος», είχε την εκπληκτική ικανότητα να προλέγει το μέλλον με έναν τρόπο μοναδικό και αναντίρρητο. Ο Ιησούς – ως ο μεγαλύτερος από τον Μωυσή προφήτης – (Πραξ. 3:22, Λουκ. 24:19), με ακρίβεια προέβλεψε: α) την προδοσία του Ιούδα, την σταύρωσή του, την εγκατάλειψή του από τους μαθητές, και την ανάστασή του (Ματθ. 16:21, Ιωάν. 8:28, Μαρκ. 8:31, 9:31 κ.άλλ.). β) το μέλλον της εκκλησίας του, που οι πύλες του Άδου δεν θα κατίσχυαν, αφού θα ιδρύετο επ’ αυτού του ίδιου του βράχου (Ματθ. 16:18). γ) τον διωγμό των μαθητών του (Ιωάν. 17:14, Ματθ. 23:34, Λουκ. 21:12, Πραξ. 1:8, 5:40, 18:1-3, πρβλ. Εβρ. 10:32-34) πράγμα που επιβεβαιώνεται από την ιστορία (Ρωμαίων διωγμοί και μετέπειτα). δ) το κήρυγμα του Ευαγγελίου του παγκοσμίως σε όλη την οικουμένη (Ματθ. 24:14, Πράξ. 1:8). ε) την τύχη του ναού της Ιερουσαλήμ, και του λαού Ισραήλ, γεγονότα που επαληθεύτηκαν πλήρως (Λουκ. 19:41-44, 21:21-24). Ο Ναός κατεστράφη ολοσχερώς όπως μαρτυρεί ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος και ο Ιώσηπος¹², και δεν ανοικοδομήθηκε, σε πείσμα του Αυτοκράτορα Ιουλιανού που παρότρυνε τους Ιουδαίους να τον ξαναχτίσουν¹³. Ο Ιησούς προφήτεψε ότι οι Ιουδαίοι θα σφάζονταν, θα αιχμαλωτίζονταν και θα διασκορπίζονταν σε όλα τα έθνη, η δε Ιερουσαλήμ, θα ήταν πατούμενη από έθνη «έως ου πληρωθούν οι καιροί των Εθνών». Και είναι ιστορικά γνωστό ότι η Ιερουσαλήμ κατακτήθηκε πάνω από 30 φορές από διαφορετικά έθνη από το 70 μ.Χ. μέχρι το 1948-1967 μ.Χ. (Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Πέρσες, Άραβες, Σταυροφόροι, Μαμελούκοι, Τούρκοι, Βρετανοί, κ.λπ.)¹⁴. Ακόμα και η έκφραση «περιπλανώμενος Ιουδαίος», δείχνει το μέγεθος του διασκορπισμού των Ιουδαίων σ’ εκπλήρωση του προφητικού λόγου του Ιησού. Ένας λαοπλάνος, δεν θα μπορούσε να είναι ακριβής προφήτης του μέλλοντος όπως ήταν ο από Ναζαρέτ Ιησούς. Αλλά ο Ιησούς ήξερε πολύ καλά ποιος ήταν και τι δίδασκε. Γι’ αυτό είπε: «Σας είπα πριν γίνει για να πιστέψετε όταν γίνει ότι εγώ είμαι» (Ιωάν. 13:19).

7. Την ανάστασή του από τους νεκρούς, που θεωρείται ως το πιο καλά τεκμηριωμένο γεγονός της ιστορίας – (S. Greenleaf, Edersheim κ.άλλ.). Ο άδειος τάφος, οι 11 εμφανίσεις του Ιησού, σε μια περίπτωση σε 500 άτομα (Α’ Κορ. 15:6), μαζί με τη θεαματική μετατροπή των φοβισμένων μαθητών, σε άφοβους κήρυκες του Ευαγγελίου, είναι μερικά ακλόνητα τεκμήρια αξιοπιστίας¹⁵.

Όλα αυτά και άλλα επαληθεύουν την μεσσιανικότητα, την προσωπικότητα και το κύρος Του, το έργο Του, τη θεότητά Του, την αυθεντία Του. Και τη δυνατότητα εκπλήρωσης των υποσχέσεών του, περί Β’ παρουσίας του «εν δυνάμει και δόξη».

Εν κατακλείδι: Μέχρι σήμερα πολλοί επίδοξοι Χριστιανομάχοι ήρθαν να επισκιάσουν και να υποβιβάσουν ή να εκμηδενίσουν την θεία αυτή προσωπικότητα, που ο γνωστός φιλόσοφος Hegel ονόμασε «το κέντρο και τη στρόφιγγα της ιστορίας», και ο φιλόσοφος Καρλ Γιάσπερς «τον άξονα της ιστορίας του κόσμου». Αλλά, το μόνο που πετύχαν, ήταν, να «λακτίσουν προς κέντρα» και να επιπέσουν πάνω στο βράχο. Και όπως είπε ο ίδιος ο Ιησούς «όποιος πέσει πάνω στον λίθον θα τσακιστεί – και σ’ όποιον πέσει θα τον θρυμματίσει» (Ματθ. 21:44).

Διότι, όπως ο ίδιος ο Κύριός μας Ιησούς είπε: «Ο ουρανός και η γη θα παρέλθουν αλλά οι λόγοι μου δεν θα παρέλθουν» (Ματθ. 24:35, Μαρκ. 13:31). Και ο ίδιος εξακολουθεί επί 2.000 χρόνια να βασιλεύει στις καρδιές των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, χρώματος, ηλικίας και εθνικότητας, παρά τις προσπάθειες των εχθρών του να τον εξαφανίσουν. Έγινε ακριβώς όπως το προέβλεψε: «Όταν υψωθώ από τη γη θα ελκύσω πάντας προς εμαυτόν» (Ιωάν. 12:32). Ήταν και είναι βασιλιάς, αλλά όχι εκ του κόσμου τούτου (Ιωάν. 15:17-19, 17:15-16, 18:36). Ο Ιησούς επέζησε και επιζεί από τους πάσης φύσεως εναντίους του και δολοφόνους του, που μηχανεύονται διάφορους τρόπους και μεθοδείες επίθεσης. Όπως είπε ο μαρξιστής – ψυχαναλυτής και κάθε άλλο παρά Χριστιανός, Βίλχεμ Ράιχ, και όπως υπογράμμισε ο φιλόσοφος Ζακ Μαριταίν: «Ο Ιησούς στέκεται στην ιστορία σαν ένα ξένο σώμα που φέρνει ανησυχία στον κόσμο και δεν τον αφήνει να αναπαυτεί».

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο Ιησούς της Γαλιλαίας, όχι μόνο δεν ήταν λαοπλάνος και ψεύτης, αλλά ήταν μοναδικό φαινόμενο στην παγκόσμια ιστορία συνδυασμού: σοφίας και διανοητικής ισορροπίας, αγιότητας ζωής, πρωτότυπης διδασκαλίας, θαυματουργίας από αγάπη και ευσπλαχνία, αυτο-θυσιαστικού θανάτου, αντικειμένου και υποκειμένου προφητείας. Δηλαδή, ήταν αυτό που ισχυρίστηκε ότι ήταν: «Υιός Θεού» με μοναδική έννοια.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

1. Βλ. ενδεικτικά τα σχόλια στη The Nelson Study Bible στο σχετκό χωρίο. Πρβλ. σχόλια της ESV Study Bible (2008) στο Β’ Πετρ. 1:16-17.

2. Βλ. Ιώσηπος, Περί Ιουδαϊκού Πολέμου, βιβλίο 4 κεφ. 4 περί σεισμών και βιβλίο 6 §54 περί ψευδών μεσσιών. Επαναστάσεις και πόλεμοι μεταξύ Ρωμαίων και Πάρθων και εξεγέρσεις και επαναστάσεις Ιουδαίων κ.άλλ. έγιναν πολλές μεταξύ 33-70 μ.Χ. Για τους λιμούς βλ. και Πραξ. Απ. 11:27-30.

3. Για περισσότερα βλ. μεταξύ άλλων H. Halley, Συνοπτική Εγκυκλοπαίδεια της Αγίας Γραφής, σελ. 602,603, G.R.Beasley-Murray, Jesus and the Last Days: The Interpretation of the Olivet Discourse σελ. 444.

4. Για περισ. βλ. R. Stein, Difficult Passages in the New Testament (1990). Επίσης F.F. Bruce, The Hard saying of Jesus (1983) σελ. 107-109.

5. Βλ. Π. Τρεμπέλα, Υπόμνημα στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον.

6. Βλ. σχετικά σχόλια, στο Γλωσσάριο της Καινής Διαθήκης, έκδοση της βιβλικής εταιρίας.

7. Πολλοί ερευνητές διακρίνουν μεταξύ της λέξης έλευση και παρουσία. Η δεύτερη σημαίνει επίσκεψη διαρκείας προσώπου περιβεβλημένου με βασιλική εξουσία. Πρβλ. Ιώσηπου Ιουδαϊκή αρχαιολογία, βιβλίο 3,5 §2, βιβλίο 18 κεφ. 8 §6 και βλ. A. Deissmann, Light from the Ancient East σ.368,369. Επίσης, Δημητράκου, Λεξικό όλης της Ελληνικής γλώσσης, τομ. 11^ος.

8. Βλ. Σάββα Αγουρίδη, Υπόμνημα στις Επιστολές του Ιωάννη.

9. Για περισ. βλ. Δ. Τσινικόπουλος, Dawkins vs Ιησούς (2018), και Τι κάθομαι και συζητάω μαζί σας, στο Tsinikopoulos.org. Του ιδίου, Ιησούς: Ο ποιητής των ποιητών σελ. 180-185.

10. Βλ. Χειρόγραφα του Κουμράν και βιβλικές προφητείες στο tsinikopoulos.org. Για περισσ. βλ. J. Barton Payne, Encyclopaedia of Biblical Prophecy σελ. 674-675.

11. Για περισ. βλ. Δ. Τσινικόπουλος, Dawkins vs Ιησούς (εκδ. Φυλάτος 2018), σελ. 41-61. Οι ειδικοί στον Ιώσηπο όπως G. Vermes, S. Pines, J. Klausner, και ιδίως ο H.St.Thackearay, συμφωνούν ότι ο πυρήνας των λόγων του Ιώσηπου είναι γνήσιος. Μεταξύ αυτών και το «ποιητής παραδόξων έργων». Πρβλ. και Μιχάλη Μήτσου, Ο πρώτος χρονικογράφος του Ιησού, ΤΑ ΝΕΑ 29/4-2/5 2021.

12. Τάκιτος, Ιστορίες V, x, xii-xiii. Ιώσηπος, Ιουδ. Πολ. V, 5, 6 και VII, 1, 1. Ο Ιώσηπος μας πληροφορεί ότι ολοκληρωτικά κατεστράφη ο ναός και η περιοχή του, σε βαθμό που, όποιος επισκέπτονταν την πόλη, δεν θα πίστευε ότι αυτή είχε ποτέ κατοικηθεί! Η προφητεία του Ιησού ήταν σύμφωνη με τις προφητείες του Μιχαία 3:12, Δανιήλ 9:26.

13. Για περισ. βλ. Ο Ιησούς ως προφήτης απέτυχε; στο Τι κάθομαι και συζητάω μαζί σας, tsinikopoulos.org.

14. Βλ. Simon Montefiore, Ιερουσαλήμ: Η βιογραφία (2014). Για μια συνοπτική ιστορία της τύχης της πόλης βλ. H. Halley, οπ. παρ. σελ. 918, και Ισραήλ, οδηγός (εκδ. Γιαλλελής 1990) σελ. 90-93.

15. Για περισσότερα βλ. William Lane Craig, Did Jesus Really Rise from the Dead? στην Apologetics Study Bible (2007) σελ. 1728-1730, Frank Morison, Ποιος μετακίνησε την πέτρα; εκδ. Πέργαμος 2002 και Δ. Τσινικόπουλος, Ο θάνατος και η Ανάσταση του Ιησού: Γεγονότα ή μύθοι; στο www.tsinikopoulos.org όπου και βιβλιογραφία.